بیش از نیمی از جمعیتِ در سنِ مشارکت اقتصادی ایران را زنان تشکیل میدهند؛ زنانی که با وجود مشقتهای بسیار ازجمله تبعیضهای جنسیتی، محدودیت برای حضور در مشاغلِ در دسترس و نرخ بالای بیکاری بیشترین فشارهای اقتصادی را بهنسبت مردان در ایران تحمل میکنند.
شتاب نرخ تورم در سالهای اخیر شرایط زندگی را برای هشت دهک درآمدی کشور دشوارتر کرده است. دستکم در سه فصل متوالی اخیر، نرخ تورم بالاتر از ۵۰ درصد قرار گرفته است و پیشبینیها نشان میدهد که تورم بالای ۵۰ درصد برای نیمهٔ دوم سال جاری هم تکرار خواهد شد.
در چنین شرایطی و براساس تازهترین گزارش مرکز آمار ایران، زنان بهعنوان نیمی از جمعیت ایران در شاخصهای نیروی کار و نرخ مشارکت اقتصادی همچنان فاصلهٔ بسیار زیادی با مردان دارند.
براساس گزارش مرکز آمار، در بهار ۱۴۰۲ نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت زنان ۱۵ سال و بیشتر ۱۴.۱ درصد اعلام شده، این در حالی است که در همین بازه زمانی، مردان ۶۸.۳ درصد از نرخ مشارکت اقتصادی را به خود اختصاص دادهاند.
در بهار ۱۴۰۲ جمعیت زنان مطابق با شاخصهای نیروی کار ۳۲ میلیون و۱۷۰ هزار و ۷۵۳ نفر گزارش شده که نشان میدهد این میزان نسبت به بهار سال قبل ۳۸۷ هزار و ۳۶۸ نفر بیشتر شده است.
نرخ مشارکت اقتصادی که با نام نرخ فعالیت نیز شناخته میشود، شامل مجموع افراد شاغل و بیکار بالای ۱۵ سال بهعنوان جمعیت فعال است و گروههایی مثل زنان خانهدار، دانشآموزان، دانشجویان و دارندگان درآمد بدون کار، چنانچه شاغل یا بیکار باشند، در مجموعهٔ فعالان اقتصادی قرار میگیرند.
این آمار تأکید میکند که مردان با ۳۲ میلیون و ۹۵ هزار و ۷۷۶ نفر بیشترین مشارکت اقتصادی را در مدت زمان یادشده داشتهاند که نسبت به سال گذشته در همین زمان ۳۶۰ هزار و ۴۶۱ نفر بر افزایش نشان میدهد.
مقایسهٔ نرخ مشارکت اقتصادی زنان ایرانی با کشورهای خاورمیانه چشمانداز چندان امیدوارکنندهای را پیش روی زنان جویای کار ایران قرار نمیدهد.
ایران امسال نیز یکی از بدترین رتبهها را در شاخص شکاف جنسیتی در جهان دارد
زنان ایرانی در منطقهٔ خاورمیانه
مؤسسهٔ مککنزی که معتبرترین شرکت مشاور مدیریت جهانی است، نرخ مشارکت زنان در نیروی کار (LFPR) در خاورمیانه را ۲۴.۶ درصد – کمترین نرخ در دنیا – گزارش کرده، این در حالی است که بانک جهانی در تازهترین گزارش خود اعلام کرده که نرخ مشارکت اقتصادی در منطقهٔ خاورمیانه و شمال آفریقا (منطقهٔ منا) ۱۹.۸ درصد تا پایان سال ۲۰۲۲ بوده است.
این آمار بهنسبت سال ۲۰۱۵ کاهش پنجدرصدی نشان میدهد که عمدتاً بهدلیل شرایط کرونا اتفاق افتاده است.
برمبنای گزارش بانک جهانی، سطح مشارکت اقتصادی در کشورهای عربی حاشیهٔ خلیج فارس ۴۲.۵ درصد اعلام شده است. قطر، امارات متحده، کویت و بحرین دارای بیشترین میزان مشارکت زنان در فعالیتهای اقتصادی قرار دارند.
مجمع جهانی اقتصاد هم در گزارشی که از میزان تولید ناخالص داخلی کشورها تا پایان ۲۰۲۲ برمبنای تفکیک جنسیتی منتشر کرده، جایگاه ایران را در میان ۱۴۶ کشورِ بررسیشده، در رتبهٔ ۱۴۳ قرار داده است.