اعتراضات ۱۴۰۱؛ گزارش دیده‌بان حقوق بشر از «شکنجه و تجاوز» به بازداشت‌شدگان

بر اساس گزارش دیده‌بان حقوق بشر در هفت مورد، بازداشت شدگان گفتند که نیروهای امنیتی به منظور مجبور ساختن آنها به اعتراف، آنها را شکنجه کرده‌اند.

پیشتر کمیته حقیقت‌یاب سازمان ملل که ماموریتش تحقیق مستقل درباره نحوه سرکوب اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران است در اولین گزارش رسمی خود اعلام کرده بود که با «موارد جدی نقض حقوق بشر» و «جنایات علیه بشریت» رو به رو شده است.

این کمیته اعلام کرد که برای کارشناسانش «الگوی خشونت جنسی و مبتنی بر جنسیت توسط مقامات دولتی در مکان‌های بازداشت افراد، احراز» شده است.

دو هفته پیش شورای حقوق بشر سازمان ملل، ماموریت این کمیته را برای یک سال دیگر تمدید کرد. مقام‌های جمهوری اسلامی ایران با رد گزارش این کمیته، آن را «گزارشی جانبدارانه و سیاسی» می‌خوانند.

سال گذشته و همزمان با اولین سالگرد اعتراضات ۱۴۰۱، عفو بین‌الملل بر اساس نتایج تازه‌ترین گزارش تحقیقی خود اعلام کرده بود که نیروهای امنیتی ایران در جریان اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» از تجاوز و انواع خشونت‌های جنسی «معادل شکنجه و سایر رفتارهای بی‌رحمانه، غیرانسانی و تحقیرآمیز، برای ارعاب و مجازات معترضان مسالمت‌جو در جریان خیزش سال ۱۴۰۱ زن، زندگی، آزادی استفاده کردند.»

روایت‌های تکان‌دهنده از تجاوز و آزار جنسی

گزارش سازمان دیده‌بان حقوق بشر حاوی روایت‌های تکان دهنده از تجاوز به بازداشت شدگان است.

یک زن کرد گفته که در نوامبر سال ۲۰۲۲،‌ یعنی در اوج اعتراضات سراسری ایران در پاییز سال ۱۴۰۱،‌ «در حالیکه یک مامور زن،‌ او را بی‌حرکت نگه داشته و به انجام تجاوز جنسی کمک می‌کرد،‌ دو مامور امنیتی به او تجاوز کردند.»

یک زندانی مرد ۲۴ ساله کرد هم گفته که در یک بازداشتگاه غیررسمی و «سری» در استان آذربایجان غربی به شدت مورد شکنجه قرار گرفته و با یک باتوم به او تجاوز کردند.

یک مرد دیگر هم گفته است که پس از بازداشت در داخل یک وانت توسط نیروهای امنیتی مورد تجاوز جنسی گروهی قرار گرفته است.

سازمان دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید که «همچنین مهار کردن، چشم‌بند زدن و شکنجۀ معترضان بازداشتی توسط نیروهای امنیتی حکومت را مستند» کرده است.

یک زندانی بلوچ هم می‌گوید که شاهد ضرب و شتم و حملات جنسی و تجاوز به دست‌کم دو زن دیگر در بازداشتگاهی در سیستان و بلوچستان بوده است. این زندانی گفته که این زنان به شدت دچار آسیب جسمی و روحی شدند.

«اقدام به خودکشی» زندانیانی که در دوران بازداشت مورد تجاوز قرار گرفتند از دیگر موارد هولناک در گزارش اخیر سازمان دیده‌بان حقوق بشر است.

همزمان با اعتراضات پاییز ۱۴۰۱ شبکه خبری سی‌ان‌ان با انتشار یک گزارش تحقیقی، از «تعرض جنسی و تجاوز» به بعضی از بازداشت‌شدگان اعتراض‌های اخیر در زندان‌های ایران خبر داد.

سی‌ان‌ان این گزارش را با استناد به شهادت تعدادی از بازداشت‌شدگان آزاد شده یا منابع بیمارستانی منتشر کرد و تایید کرده که زنان جوان و دختران و پسران نوجوان در زندان‌ها مورد تجاوز قرار گرفته‌اند.

در آن گزارش هم اغلب موارد تجاوز و آزار جنسی مربوط به غرب ایران و مناطق کردنشین از جمله در بازداشتگاه‌های ارومیه بود.