بیماری خاموش؛ «نزدیک به نیمی» از زنان بالای ۵۰ سال در ایران دچار کمبود تراکم استخوان هستند

از آنجا که کمبود تراکم یا پوکی استخوان به‌تدریج روی می‌دهد و اغلب تا زمانی که فرد دچار شکستگی نشود از آن مطلع نمی‌شود، به آن «بیماری خاموش» می‌گویند.

بنیاد جهانی پوکی استخوان تخمین زده است که بیش از ۲۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان گرفتار پوکی استخوان هستند. بر اساس آمار این موسسه علمی ،در دنیا یک‌سوم زنان و یک‌پنجم مردان بالای ۵۰ سال با مشکل کاهش تراکم استخوان یا پوکی استخوان روبرو می‌شوند.

گرچه در افغانستان آمار رسمی در مورد میزان شیوع پوکی استخوان وجود ندارد اما با توجه به شیوع سوء تغذیه و کمبود کلسیم و ویتامین دی نداشتن فعالیت بدنی مناسب و ورزش، می‌توان انتظار داشت که آمار پوکی استخوان به‌خصوص در زنان بسیار بالا باشد.

پوکی استخوان‌ کم شدن تدریجی تراکم استخوان‌ است که احتمال مشکلات استخوانی-عضلانی از جمله شکستگی را زیاد می‌کند. اهمیت تشخیص زودهنگام در این است که در مرحله خفیف، با درمان دارویی و ورزشی می‌توان روند کاهش تراکم که به آن استئوپنی می‌گویند را کند کرد تا به بیماری شدید یا پوکی استخوان منجر نشود.

این عارضه با اینکه ممکن است در هر استخوان بدن ایجاد شود اما شکستگی معمولا در لگن، ستون فقرات و مچ دست دیده می‌شود.

هشدار درباره حذف لبنیات از سبد خرید خانواده‌ها

کارشناسان می‌گویند تغذیه مناسب و حاوی کلسیم و ویتامین دی کافی از دوران کودکی نقشی مهم در جلوگیری از ابتلا به پوکی استخوان در سنین بالا دارد.

به گفته دکتر افشین استوار، «آنچه مسلم است این است که گران شدن لبنیات و در دسترس نبودن شیر و مواد لبنی مصرف آن را در سال‌های اخیر به‌شدت کاهش داده است و این می‌تواند عامل تشدید مشکل پوکی استخوان در آینده شود.»

به گفته این پزشک متخصص، پوکی استخوان مشکل دوره سالمندی است اما تغذیه ناکافی در زمان کودکی و نوجوانی ممکن است آن را در سالمندی تشدید کند.

دریغ از تصویر یک زن در پوستر تشویق به ورزش

ورزش و فعالیت بدنی مناسب در فضای باز و زیر نور آفتاب از جمله توصیه‌های کارشناسان است.

زنان در ایران (و همچنین در افغانستان) از کودکی چندان به ورزش تشویق نمی‌شوند و به دلیل محدودیت‌ها و حجاب اجباری امکان استفاده کامل از نور خورشید را برای جذب ویتامین دی ندارند.

با این‌حال هر سال ۲۸ مهر ماه به مناسبت روز جهانی پوکی استخوان در ایران با برگزاری کنفرانس‌ها و سمینارها برای آگاهی‌رسانی تبلیغات می‌شود.

اما در پوستری که ۲۸ مهر ماه پارسال با شعار «برای سلامتی استخوان خود قدم برداریم»،‌ هیچ اثری از زنان دیده نمی‌شود.

چطور می‌توان از ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری کرد؟

شبکه بهداشت و درمان ملی بریتانیا درباره پوکی استخوان به افراد در معرض خطر این توصیه‌‌ها کرده است:

علل پوکی استخوان چیست؟

از دست دادن تراکم استخوان بخشی طبیعی از روند افزایش سن است اما برخی از افراد خیلی سریعتر از حد معمول و طبیعی بافت استخوان از دست می‌دهند و این منجر به پوکی استخوان و افزایش خطر شکستگی می‌شود.

زنان بیش از مردان در معرض خطر پوکی استخوان هستنند و در چند سال اول پس از یائسگی به سرعت بافت استخوانی خود از دست می‌دهند. احتمال این عارضه در یائسگی زودرس ( پیش از ۴۵ سال) یا زنانی که تخمدان‌‎هایشان را برداشته‌اند بیشتر می‌شود.

اما پوکی استخوان می‌تواند مردان، زنان جوان و حتی کودکان را هم مبتلا کند.

شبکه بهداشت و درمان ملی بریتانیا درباره علل افزایش احتمال پوکی استخوان می‌گوید:

آیا شما در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستید؟

برای این‌که بدانید در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستید یا نه، می‌توانید به آزمون ساده بنیاد جهانی پوکی استخوان جواب دهید:

پاسخ مثبت حتی به یکی از سوالات این پرسشنامه به معنای آن نیست که مبتلا به پوکی استخوان هستید. بلکه به معنای این است که عوامل زمینه‌ساز پوکی استخوان در شما وجود دارد؛ بنابراین برای پیش‌گیری از آن و احتمالا مصرف مکمل ویتامین دی و کلسیم یا بررسی‌های پزشکی با پزشک مشورت کنید.