وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی، محوطه میراث جهانی سازههای آبی شوشتر را که یادگاری بهجامانده از دوران باستان است، در تعطیلات نوروز به محلی برای برپا کردن چادرهای کمیته امداد امام خمینی و غرفههای فروش کالا تبدیل کرده و باعث شده است ازدحام و بیمبالاتیهای ناشی از برپایی این غرفهها و پایگاهها این سایت جهانی را به زبالهدانی شبیه کند.
پایگاه اطلاعرسانی میراث خبر در گزارش میدانی از وضعیت سازههای آبی شوشتر نوشت: «چادرهای بیدلیل برای انتخاب فرزند معنوی که طرح کمیته امداد امام خمینی در ماه رمضان است، در کنار غرفههای فروش در این پایگاه امکان راه رفتن در این سایت جهانی را از مردم سلب کرده است.»
در این گزارش که روز یکشنبه ۱۲ فروردین منتشر شد، آمده است: «مسئولان و حافظان این مجموعه تاریخی در این محوطه شرایطی را ساختهاند که هر بینندهای را وادار به اعتراف میکند که چرخدندههای یک تشکیلات جدید در برابر شکوه گذشته چگونه لنگ میزند.»
فاطمه علیاصغر، خبرنگار میراث فرهنگی و نویسنده این گزارش، ضمن تاکید بر «نابسامانی» وضعیت سازههای آبی شوشتر و ازدحام بازدیدکنندگان نوشت: «مردم در دو ردیف به هم فشار میآورند و جمعیت از کنترل خارج شده است؛ یکی میگوید دیگر بلیتفروشی نکنید، چون آنقدر روند کند پیش میرود که مردم فریاد میزنند، راه را باز کنید. دیگری مخالفت میکند. دعوا ادامه دارد. مردم کلافهاند. غروب نزدیک است. یکی بلندگو به دست، رعایت حجاب را میخواهد، شلوارکدارها به بیرون رانده میشوند و ما همینجا متوقف میشویم تا بپرسیم چگونه است که پس از این همه سال از جهانی شدن سازهها مسئولان قادر نیستند برنامهای صحیح برای ورود و خروج گردشگران اجرا کنند؟ دیگر نبود راهنما که بماند به جای خود.»
بر مبنای این گزارش، در محوطه تنگ این مجموعه، غرفهها بخشی از معابر را سد کرده و گلهای بهاری کاشتهشده نیز بههمریخته و خراب شدهاند. تجمع زبالهها در تمام این محوطه نیز به بازدیدکنندگان امکان تصویربرداری نمیدهد؛ زیرا در انتهای سازهها، کانالها و تونلها، در رودخانه و همهجا زباله است.
بخشی از شلوغی مجموعه به دلیل بلیتفروشی برای قایقرانی است که مردم به هم فشرده میشوند تا بلیت بگیرند و این درست همانجایی که گردشگران میتوانند نحوه کاربری آبشارهای کهن را ببینند. در حالی که مشخص نیست قایقرانی در این مجموعه با مساحت محدود و آب کمعمق و گلآلود چه ضرورتی دارد. به تمام این موارد باید مرمتهای غیراصولی سازههای آبی شوشتر را نیز اضافه کرد که به هویت تاریخی این میراث باستانی آسیب زدهاند.
مرمت غیرکارشناسی سازههای آبی شوشتر اواخر آبانماه با انتشار تصاویری که نشان میداد این سازهها با سیمان بازسازی شدهاند، در کانون توجه قرار گرفت. پس از فراگیر شدن این تصاویر، خبرگزاری دولتی ایرنا به نقل از امین مهدویکیا، مدیر پایگاه جهانی شوشتر، نوشت که جداره سیمانی موقت است و پس از اتمام استحکامبخشی، یک لایه نانو همچون جدارههای سنگی پیرامون روی سطح دیواره بتنی تثبیتشده پاشیده میشود اما تصاویری جدیدی که سازهها منتشر شده است، نشان میدهد بتنهای سیمانی همچنان در این محوطه تاریخی جا خوش کردهاند.
سازههای آبی شوشتر مجموعهای از ۱۳ اثر تاریخی شامل پلها، بندها، آسیابها، کانالها، آبشارها و تونلهای هدایت آباند که بهصورت یک سیستم بههمپیوسته هیدرولیکی کار میکنند. این سازهها در واقع ابتکار عمل ایرانیان دوران هخامنشیان را در بهرهگیری مناسب از آب نشان میدهند.
سازههای آبی شوشتر تاکنون تحسین بسیاری از گردشگران خارجی را برانگیخته است. هر ۱۳ اثر که در فاصله کمی از یکدیگر در شهر شوشتر واقعاند، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شدهاند.