حلقه اتصال و شباهت و تفاوت های اعتراضات ۱۴۰۱ با ۸۸، ۹۶ و ۹۸

اعتصابات

یکی از تفاوت‌های این اعتراضات با هر سه اعتراض سراسری همزمان شدن با برخی اعتصابات است. در اعتراضات گذشته موضوع اعتصاب به صورت جدی مطرح نبود اما اعتراضات امسال همچنین با اعتصاب گسترده در مناطق کردنشین ایران آغاز و همزمان با اعتراضات، اعتصاب گروهی از کارکنان صنعت نفت رخ داده است.

یکی از تفاوت‌ها در فضای این اعتراضات و اعتراضات گذشته رخ دادن صدها تجمع اعتراضی صنفی در سال‌های اخیر بوده که باعث شده درخواست‌هایی نیز برای اعتصابات همزمان با اعتراضات سراسری مطرح شده است.

درگیر شدن طبقه متوسط

یکی از انتقادات درباره دو اعتراض سراسری گذشته درگیر نشدن طبقه متوسط بوده است. هر چند که ممکن است تعریف دقیقی از این طبقه وجود نداشته باشد اما معمولا در فضای سیاسی شهروندان تهران و شهرهای بزرگ و همچنین برخی طبقات خاص از جمله هنرمندان و گروهی از کارکنان دولت طبقه متوسط خوانده می‌شوند.

اعتراضات امسال اما در فضای سیاسی اعتراضی خوانده می‌شود که از طبقه متوسط آغاز شده است. شاید یکی از دلایل این موضوع شکل گیری دو اعتراض سراسری گذشته حول موضوعات اقتصادی بوده است. اعتراضات سال ۱۳۸۸ نیز اعتراضاتی خوانده می شد که طبقه متوسط حامی آن بودند و گروهی از طبقات فقیر به دلیل حمایت از احمدی‌نژاد مخالف آن.

اعتراضات امسال اما با اعتراض به کشته شدن مهسا امینی و موضوع گشت ارشاد و حجاب اجباری آغاز و به شعارهای ضد حکومتی کشیده شد.

ادامه دار بودن

مدت دار بودن اعتراضات ۱۴۰۱ شبیه به اعتراضات سال ۱۳۸۸ و متفاوت با اعتراضات سال ۱۳۹۶ و ۱۳۹۸ است. اعتراضات سال ۱۳۸۸ نیز تا دی ماه و روز عاشورا ادامه یافت.  ۲۵ بهمن ماه سال ۱۳۸۹ نیز مجموعه تظاهراتی در تعدادی از شهرها برای اعلام همبستگی با اعتراضات مردم تونس و مصر برگزار شد.

نسل جدید و دانش آموزان

یکی از تفاوت‌های اعتراضات امسال با هر سه اعتراض سراسری مطرح شدن موضوع حضور دهه هشتادی‌ها است. حضور دانش آموزان در اعتراضات دیگر تفاوت این اعتراضات نسبت به هر سه اعتراض سراسری گذشته است. برخی مقامات جمهوری اسلامی از جمله علی فدوی، جانشین فرمانده کل سپاه گفته که معترضان از شبیه سازی اعتراضات خیابانی با بازی‌های رایانه‌ای استفاده کرده‌اند.

کودکان کشته شده

یکی از ویژگی‌های مشابه اعتراضات امسال با اعتراضات ۱۳۹۸ تعداد بالای کودکان کشته شده است. در اعتراضات آبان ۱۳۹۸ نیز حداقل ۲۳ کودک کشته شدند. عفو بین الملل نیز آمار کودکانی که تاکنون در این اعتراضات کشته شده اند را ۲۳ نفر ذکر کرده است.

شعارها

شعارهای اعتراضات سال ۱۳۸۸ بیشتر حول محور «رای من کو» بود و شعار کلیدی اعتراضات دی ماه ۱۳۹۶ در فضای عمومی «اصلاح طلب اصولگرا، دیگه تمومه ماجرا» بوده است. شعار به نفع خاندان سلطنت در ایران از جمله «رضا شاه، روحت شاد» نیز از جمله شعارهای اعتراضات ۱۳۹۶ و ۱۳۹۸ بوده است.

شعارهای معترضان در امسال تفاوت ساختاری با شعارهای هر سه اعتراض دارد. هر چند که شعار مرگ بر خامنه ای از اعتراضات سال ۱۳۸۸ شروع شد اما در دو اعتراض گذشته پررنگ تر مطرح شد. شعارهای امسال نیز برخلاف شعارهای سال ۱۳۸۸ که محمود احمدی نژاد را هدف قرار می داد تنها شخص اول حکومت را مخاطب قرار می دهد و به رییس جمهور نمی پردازد.برخی شعارهای این اعتراضات از جمله شعارهای دانشجویان دانشگاه شریف اما به نسبت هر سه اعتراض گذشته بی سابقه بوده است.

شعارهای امسال همچنین برخلاف شعارهای سال ۱۳۸۸ بیشتر بر نفی کامل حکومت جمهوری اسلامی و به تعبیری براندازی تاکید دارد.

شروع از کردستان

اعتراضات سال ۱۳۸۸ عملا از تهران آغاز شد و در این شهر ادامه یافت. نقطه شروع اعتراضات دی ماه ۱۳۹۶ نیز مشهد ذکر شده اما برخی نیز اعلام می کنند که پیش از تجمع در مشهد تجمعی در تهران شکل گرفته بود. اعتراضات آبان ۹۸ اما پس از افزایش قیمت بنزین تقریبا به صورت همزمان در کشور کلید خورد. پس از قتل مهسا امینی اعتراضات محدودی در مقابل بیمارستان کسری در تهران شکل گرفت اما اعتراضات اصلی همزمان با خاکسپاری او در زادگاهش در سقز و پس از آن اعتصابات سراسری در مناطق کردنشین ایران آغاز شد.

نداشتن رهبر

اعتراضات سال ۱۴۰۱ را در جهت نداشتن رهبر می‌توان شبیه به اعتراضات ۱۳۹۸ و ۱۳۹۶ دانست. اعتراضات سال ۱۳۸۸ با فراخوان رهبران جنبش سبز شکل گرفت و ادامه یافت اما اعتراض امسال مانند اعتراضات ۱۳۹۸ و ۱۳۹۶ بدون هیچ فراخوان رهبران شاخص شکل گرفت. هر چند که اعتصاب سراسری در مناطق کردنشین ایران دو روز پس از خاکسپاری مهسا امینی با فراخوان مرکز همکاری احزاب کردستان ایران انجام شد.

روش مشابه سرکوب

یکی از شباهت‌های اعتراضات سال ۱۴۰۱ با ۱۳۹۸ و ۱۳۹۶ شدت سرکوب اعتراضات است. از اعتراضات سال ۱۳۹۶ به بعد ماموران امنیتی بدون محابا به معترضان شلیک می‌کنند. شکل سرکوب این اعتراضات در اکثر استان های ایران و به خصوص استان‌های کردنشین شبیه اعتراضات سال ۱۳۹۸ بوده و گزارش هایی درباره شلیک بی محابای گلوله توسط ماموران منتشر شده است.

در اعتراضات اخیر فرماندهان سپاه پاسداران به نسبت اعتراضات گذشته کمتر سخن گفته‌اند و نام قرارگاه ثارالله تهران نیز کمتر مطرح شده است.

در پی تغییر ساختار نیروی انتظامی و تبدیل آن به فرماندهی انتظامی، به این نیرو نقش بیشتری در سرکوب معترضان داده شده است.

سخنان مقامات

نسبت دادن اعتراضات به کشورهای غربی یکی از ویژگی‌های دائم در سه اعتراضات اخیر است. در این دوره اما مقامات عبارت‌های جدیدی را نیز درباره معترضان مطرح کرده‌اند. در این اعتراضات اما رهبر جمهوری اسلامی از عبارت « خانواده های ساواکی» نیز برای معترضان به کار برد. همچنین مانند اعتراضات سال ۸۸ وزارت اطلاعات شهروندان بهائی را به نقش داشتن در این اعتراضات متهم کرده است.

حمایت گسترده جهانی و شبکه‌های اجتماعی

حمایت گسترده جهانی و به خصوص هنرمندان و ورزشکاران در داخل و خارج از اعتراضات امسال متفاوت با هر سه اعتراض گذشته است. هر چند که در سال ۱۳۸۸ نیز حمایت جهانی از اعتراضات وجود داشت اما حجم حمایت جهانی از اعتراضات متفاوت است.

یکی از تفاوت‌های اعتراضات امسال وجود شبکه‌های اجتماعی است. از سوی دیگر اما سیاست های حکومت برای کنترل بیشتر اینترنت در سال‌های اخیر توسعه یافته است.

تجمعات ادامه دار در دانشگاه‌ها

تجمع‌های دانشجویی در اعتراضات امسال از هر سه اعتراض سراسری گذشته متفاوت بوده است. در این میان تعداد دانشجویان بازداشت شده نیز بیشتر از سه اعتراض سراسری گذشته است. در آن اعتراضات نهادهای امنیتی صدها دانشجو و به خصوص دانشجویان نزدیک به جریان چپ را بازداشت کردند. در آن سال مقامات بازداشت دانشجویان را «پیشگیرانه» خواندند.