I
علی خامنهای، رهبر ایران در دیدار با اعضای دوره جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام برای دومین بار به صورت علنی به موضوع اعتراضهای سراسری در ایران پرداخت اما این بار از مسئولان خواست که این اعتراضها «حواس» آنها را از کارهای اصلی و اساسی در عرصههای داخلی و خارجی «پرت» نکند.
آقای خامنهای در سخنان روز چهارشنبه ۱۲ اکتبر خود اعتراضهای سراسری در ایران را «اغتشاشهای پراکنده» توصیف کرد و گفت: «سازندگیها و کارهای بزرگ اجرایی و قانونگذاریهای کارآمد و کارهای بزرگ قضایی و مسائل مهم در سیاست خارجی نباید معطوف به این حوادث جزئی شوند.»
او در حالی از مسئولان سیاست خارجی ایران خواسته است تحت تأثیر این اعتراضها قرار نگیرند که مذاکرات احیای برجام پس از آخرین پاسخ تهران به متن پیشنهادی توافق احتمالی متوقف شده است.
خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، ایرنا به نقل از یک کارشناس اقتصادی اعلام کرد که اعتراضها «در کف» خیابانهای ایران، «دست مذاکرهکنندگان» ایرانی را در مذاکرات احیای برجام «محدود» کرده است.
برخی از کشورهای غربی در پی گسترش اعتراضها در ایران، تحریمهایی را علیه گشت ارشاد و شماری از فرماندهان نیروی انتظامی و سپاه پاسداران به دلیل سرکوب این اعتراضها وضع کردند.
همچنین قرار است اتحادیه اروپا که مسئولیت هماهنگی مذاکرات احیای برجام را برعهده دارد، تحریمهای جدیدی را علیه تهران وضع کند. خبرگزاری فرانسه به نقل از منابع دیپلماتیک خبر داد که ۲۷ عضو اتحادیه اروپا با تحریم مقاماتی که در سرکوب اعتراضات ایران نقش داشتهاند، موافق کردهاند.
اورزولا فن در لاین، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا هم در تازه ترین موضع گیری خود با بیان اینکه «خشونت تکاندهنده» در ایران نمیتواند بیپاسخ باقی بماند، گفت: «زمان آن فرا رسیده است که سرکوبگران را تحریم کنیم.»
آقای خامنهای در بخش دیگری از سخنان خود با دفاع از برخوردهای امنیتی و قضایی با معترضان، گفت: «اینکه برخی میگویند فضا را امنیتی نکنید بله ما هم موافق هستیم و تا آنجایی که ممکن است فضا نباید امنیتی شود اما کار فرهنگی جای خود و کار قضایی و امنیتی هم در جای خود.»
او با تأکید بر متفاوت بودن حکم افرادی که به خیابانها آمدهاند، آنها را به دو گروه «عامل دشمن یا همجهت با دشمن» و «افراد هیجانزده» تقسیم کرد و گفت: «در مورد دسته دوم باید کار فرهنگی انجام گیرد اما درخصوص دسته اول، مسئولان قضایی و امنیتی باید وظیفه خود را انجام دهند.»
رهبر ایران پیشتر در جمع نیروهای نظامی و انتظامی این کشور، بخشی از معترضان را حقوق بگیران آمریکا و اسرائیل و همچنین از خانوادههای ساواکیها معرفی کرده و از قوه قضائیه خواسته بود که برای این افراد «مجازات» تعیین کند.
البته آقای خامنهای در این سخنرانی برای نخستینبار شماری از معترضان را افرادی «احساساتی و هیجانی» توصیف کرده بود که مشکلشان با «تنبیه» حل میشود.
اعتراضهای جاری در ایران که با اعتصاب کارگران، معلمان و دانشجویان همراه شده با وجود بازداشتهای گسترده معترضان و همچنین شمار بالای جانباختگان تاکنون متوقف نشده است.
با وجود این آقای خامنهای در بخش دیگری از سخنرانی روز چهارشنبه خود، اعتراضهای مردم ایران را «طراحی انفعالی و ناشیانه دشمن در مقابل پیشرفتها و حرکتهای ابتکاری و بزرگ ملت ایران» عنوان کرد و گفت: «این قضایا یک موضوع خودجوش درونی نیست البته ممکن است از برخی زمینهها استفاده کرده باشند اما اقدامات دشمن همچون تبلیغات، تلاش برای اثرگذاری فکری، ایجاد هیجان، تشویق و حتی آموزش راههای ساخت مواد آتشزا، اکنون کاملاً واضح و آشکار است.»
او در حالی این سخنان را مطرح کرده است که محمد صدر از معدود اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام که فاصله نسبی خود را با هسته اصلی قدرت در ایران حفظ کرده است پیشتر در گفتگو با وبسایت جماران گفته بود: «آنچه که باعث این شهرآشوبی شده، نحوه حکمرانی یکی، دو دهه اخیر است که طی آن به مردم بی توجهی شده است.» آقای صدر همچنین با انتقاد از «بینش امنیتی» در میان مسئولان، وجود چنین بینشی را «ضد امنیت» دانسته بود.
سخنان انتقادی آقای صدر از شیوه حکمرانی در ایران را شاید بتوان از معدود انتقادهای افرادی دانست که هنوز در بدنه قدرت جایی دارند.
آقای خامنهای پیشتر از «خواص» خواسته بود تا در برابر اعتراضها در ایران موضعگیری کنند اما از آن زمان به بعد به جز مسئولان کنونی ایران، کمتر فردی که هنوز در بدنه قدرت جایگاهی دارد، له یا علیه این اعتراضها سخن گفته است.
اعتراضهای گسترده در ایران در شهریور و مهر در حالی هفته چهارم خود را سپری میکند که از آن به عنوان طولانیترین اعتراضهای ضد حکومتی از ابتدای تاسیس جمهوری اسلامی ایران نام میبرند.
در هر حال سخنان آقای خامنهای حکایت از آن دارد که رهبر ایران به انتقادهای معدود افراد نزدیک به خود هم توجهی ندارد.