سازمان دیدهبان حقوق بشر میگوید که حملات اسرائیل به چند نقطه از زندان اوین در شمال تهران در جریان جنگ ۱۲ روزه «یک جنایت جنگی» مشهود است. این سازمان همچنین میگوید که مقامات جمهوری اسلامی ایران پس از حملات اسرائیل به زندان، اقدام به «آزار زندانیان و خانوادههای آنها و ناپدیدسازی قهری» تعدادی از زندانیان کردند.
این سازمان مدافع حقوق بشر که مقر آن در نیویورک است، روز پنجشنبه ۲۳ مرداد ماه/۱۴ اوت در دو گزارش جداگانه از حمله اسرائیل به زندان اوین و «بدرفتاری» مسئولان جمهوری اسلامی «با زندانیان و ناپدیدسازی قهری آنها پس از حمله اسرائيل» به شدت انتقاد کرده است.
دیدهبان حقوق بشر میگوید که بر اساس قوانین بینالمللی، زندانها تاسیسات غیرنظامی محسوب میشوند و این سازمان «هیچ مدرکی مبنی بر وجود اهداف نظامی» در مجموعه زندان اوین در زمان حملات اسرائیل پیدا نکرده است بنابراین حمله اسرائیل به زندان اوین «غیرقانونی و در مغایرت با اصل تمایز صورت گرفته و یک جنایت جنگی مشهود است.»
در جریان جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و ایران، در روز دوشنبه دوم تیر/ ۲۳ ژوئن، یک روز پیش از توافق بر سر آتشبس، زندان اوین در شمال تهران هدف حمله اسرائیل قرار گرفت. مقامات جمهوری اسلامی چند روز پس از حمله گفتند که دستکم ۸۰ نفر از جمله زندانیان، بستگان آنها و کارکنان زندان در این حملات کشته شدند
یک روز بعد از حمله، سخنگوی ارتش اسرائیل تایید کرد که حمله به اوین «هدفمند» بوده و این زندان را «نماد سرکوب مردم ایران» خواند.
اسرائیل مدعی شد که در این زندان، «عملیات اطلاعاتی علیه دولت اسرائیل» انجام میشده است و ادعا کرد «حمله به شیوهای دقیق اجرا شد تا حد امکان آسیب به غیرنظامیان زندانی در آن کاهش یابد».
دیدهبان حقوق بشر در گزارش خود تخمین زده است که در زمان حمله اسرائیل بیش از ۱۵۰۰ نفر زندانی در زندان اوین نگهداری میشدند، از جمله بسیاری از «فعالان و مخالفان سیاسی» حکومت ایران که به ناحق زندانی شدند.
این سازمان میگوید: « بسیاری از فعالان و مخالفان سیاسی که حکومت ایران با نقض حقوقشان دست به حبس آنها زده است، در زمان حمله در این زندان بودند. این حملات، زمانی که ساعت ملاقات بوده است، به شدت به سالن ملاقات، آشپزخانه مرکزی، بهداری، و بخشهایی که زندانیان، از جمله زندانیان سیاسی در آنها حبس بودند، آسیب وارد کرد.»
دیدهبان حقوق بشر در گزارش خود خواستار تحقیق جامع درباره نقض قوانین بینالمللی بشردوستانه توسط نیروهای اسرائیل و ایران در جنگ ۱۲روزه و پیگرد قانونی افراد مسئول جنایات جنگی شده است.
این سازمان میگوید که «برای کسب اطلاعات با مقامات ایران و اسرائیل به ترتیب در روزهای ۱۱ تیر و ۱۶ تیر مکاتبه کرد اما پاسخی دریافت نکرده است.»
پیشتر هم سازمان عفو بینالملل حمله ارتش اسرائیل به زندان اوین تهران، در جریان جنگ اخیر اسرائیل و ایران را «نقض جدی حقوق بینالملل بشردوستانه» خوانده و گفته بود که این حمله باید به عنوان «جنایت جنگی» مورد تحقیق و پیگرد کیفری قرار گیرد.
ابراز نگرانی دیدهبان حقوق بشر از «ناپدیدسازی قهری» تعدادی از زندانیان
منبع تصویر،Morteza Nikoubazl/NurPhoto via Getty Images
سازمان دیدهبان حقوق بشر میگوید که مقامات ایران پس از حمله اسرائیل به زندان اوین، زندانیانی که از این حمله جان سالم به در برده بودند را مورد بدرفتاری قرار دادند و از سرنوشت تعدادی از آنها هنوز اطلاعی در دست نیست.
این سازمان در یک گزارش جداگانه که روز پنجشنبه ۲۳ مرداد ماه منتشر شد میگوید که با وجود درخواستهای مکرر زندانیان و بستگانشان، مقامات ایرانی هیچ اقدامی برای حفاظت از جان و امنیت زندانیان پیش از حمله اسرائیل نکردند.
مقامات زندان اوین یک روز پس از حمله اسرائیل اعلام کردند که زندانیهای مرد و زن را به دو زندان فشافویه (تهران بزرگ) و زندان زنان قرچک منتقل کردند.
خانوادههای این زندانیان شرایط نگهداری آنها را در این زندانها «غیرقابل تحمل و غیرانسانی» توصیف کردند.
مایکل پیج، معاون مدیر بخش خاورمیانه دیدهبان حقوق بشر گفت: «پاسخ مقامات ایران به زندانیان وحشتزده و آسیبدیده اوین که کشته و مجروح شدن دیگر زندانیان در حمله دوم تیر اسرائیل را شاهد بودند، آزار و اذیت آنها بود.»
او افزود: «در روزهای پس از حمله، مقامات ایران دست به مجموعهای از موارد نقض حقوق بشر علیه زندانیان زدند که از جمله ضرب و شتم و توهین و تهدید در جریان انتقال آنها و نگاهداری زندانیان در شرایطی وحشتناک است که سلامت آنها را به مخاطره می اندازد.» او همچنین نسبت به خطر شکنجه و اعدام زندانیان هشدار داد.
هفته گذشته قوه قضائیه ایران از بازگرداندن اولین گروه از زندانیان به زندان اوین پس از حملات اسرائیل به این محل خبر داد. یک منبع آگاه به بیبیسی گفته بود که زندانیان در جریان انتقال مجدد به زندان اوین، به دلیل امتناع از زدن دستبد مورد ضرب و شتم قرار گرفته و در حالی که مجروح شده بودند، به این زندان منتقل شدند. اداره کل زندانهای استان تهران، با تائید سرپیچی «پنج زندانی» در برابر زدن دستبند، خشونت علیه زندانیان هنگام انتقالشان را تکذیب کرد.
در گزارش دیدهبان حقوق بشر همچنین درباره بیخبری خانوادهها آمده است: «مقامات، اطلاعاتی درباره سرنوشت و مکان بعضی از افراد در بازداشت نهادهای امنیتی و اطلاعاتی، از جمله مخالفان، فعالان حقوق بشر، و اتباع خارجی و دوتابعیتی ارائه نکردهاند.»
منبع تصویر،Morteza Nikoubazl/NurPhoto via Getty Images
دیدهبان حقوق بشر میگوید بعضی زندانیان فقط یک تماس کوتاه با خانواده داشتند و بعضی گفتند که در انفرادی یا در مکانی نامشخص هستند.
در این گزارش همچنین نسبت به وضعیت احمدرضا جلالی، شهروند ایرانی سوئدی زندانی در ایران که «با خطر اعدام قریب الوقوع روبروست» و بیاطلاعی خانواده او از سرنوشت و محل حبسش ابراز نگرانی شده است.
این سازمان همچنین از احتمال اعدام شش زندانی به شدت ابراز نگرانی کرده است: «وحید بنی عامریان، پویا قبادی، اکبر (شاهرخ) دانشورکار، بابک علیپور، و محمد تقوی سنگدهی در جریان انتقال روز ۱۷ مرداد از دیگر زندانیان جدا شده، و بر اساس گزارشها به زندان قزل حصار در استان البرز منتقل شدهاند؛ جایی که معمولاً افراد در صف اعدام پیش از اجرای حکم اعدام به آن منتقل میشوند. مرد دیگری، بابک شهبازی، قبلتر به زندان قزل حصار منتقل شده بود.»
در بخشی از این گزارش نسبت به وضعیت زندانیان ترنس که در بند قرنطینه زندان اوین نگهداری میشدند به شدت ابراز نگرانی شده است.
دیدهبان حقوق بشر میگوید که مقامات ایران به این سازمان مستقل حقوق بشری اجازه سفر و دسترسی نمیدهد و به این دلیل این سازمان شواهد و اطلاعات خود را بر اساس مصاحبههایی با ۲۲ نفر از جمله بستگان قربانیان و زندانیان، زندانیان سابق اوین و افراد مطلع درباره زندان اوین و حمله اسرائیل تهیه کرده است.
این سازمان میگوید برای تهیه این گزارش مفصل همچنین ویدئوها و عکسهای حملات اسرائیل و تصاویر ماهوارهای قبل و بعد از حملات مورد بررسی و راستیآزمایی قرار گرفته است.
