از روز جمعه که ستاد انتخابات در ایران از پایان بررسی «صلاحیت داوطلبان» انتخابات دوازدهمین دوره مجلس ایران در هیاتهای اجرایی خبر داد، رد صلاحیت منتقدان دولت، چهره‌های «میانه‌رو» و تعداد معدود «اصلاح‌طلبان» و چندین نماینده کنونی مجلس ایران در رسانه‌ها و روزنامه‌های این کشور واکنش‌های گسترده داشته و همچنان ادامه دارد.
روزنامه «جهان صنعت» امروز یکشنبه ۲۱ آبان ماه، در مقاله‌ای با عنوان «انتخابات در مملکت حزب اللهی‌ها» نوشت که بسیاری از کاندیداهای سرشناس انتخابات مجلس رد صلاحیت شدند.
نویسنده مطلب با انتشار اسامی نمایندگان کنونی مجلس ایران که صلاحیت‌شان تایید نشده است، وجه مشترک همه این افراد را «اظهار نظرهایشان در نقد دولت» ابراهیم رئیسی دانست.
در مقاله «جهان صنعت» درباره رد صلاحیت سایر چهره‌های سرشناس سیاسی آمده: «به‌جز این چهره‌های پارلمانی، همان معدود چهره‌های میانه‌روی بیرون مجلس نیز که در غیاب اصلاح‌طلبان، سعی داشتند در قامت منتقدان عملکرد دولت راهی مجلس دوازدهم شوند، حالا ردصلاحیت شده‌اند.»
روزنامه اعتماد که دردو روز گذشته به این مساله پرداخته است در شماره روز یکشنبه ۲۱ آبان عکس تعدادی از افراد رد صلاحیت شده را با تیتر «افزایش رد صلاحیت‌ها» در صفحه اول منتشر کرد و به «پازل رد صلاحیت‌ها» پرداخت.
مهدی بيک‌اوغلی، نویسنده این مقاله، در ادامه «رویکردهای سلبی در روند بررسی صلاحیت‌ها و رد صلاحیت معدود چهره‌های باقیمانده در طیف اصلاح‌طلب و میانه‌رو» و حتی رد صلاحیت برخی افراد از اصولگرایان را از احتمالات مطرح شده برشمرد.
او دربخشی از این مطلب با تیتر «پلیس خوب؛ پلیس بد» نوشته که این احتمال هم وجود دارد که شورای نگهبان «در نقش پلیس خوب» وارد شود و «زمینه بازگشت برخی اسامی برجسته به انتخابات را فراهم می‌کند تا در نهایت افکار عمومی با این ذهنیت که گشایشی نسبی در روند احراز صلاحیت‌ها ایجاد شده مهیای حضور در انتخابات شوند.»
در این مطلب آمده که این تحلیل «خوشبینانه» است اما طرفدارانی دارد در حالیکه «اغلب تحلیل‌ها حاکی از تداوم پیاده کردن فعالان سیاسی اصلاح‌طلب و میانه‌رو از قطار انتخابات است.»
در مقابل ایرنا، خبرگزاری دولت ایران، با دفاع از عملکرد هیاتهای اجرایی، اطلاح طلبان را به تلاش برای «بازگشت به قدرت» متهم کرد.
ایرنا در مطلبی با تیتر «حمله به احراز صلاحیت‌ها، اسم رمز بازگشت به قدرت/ بازیگران زمین بحران!» با خودداری از به کار بردن عبارت «رد صلاحیت» می‌گوید که «احراز صلاحیت داوطلبان انتخابات مجلس دوره دوازدهم، سوژه خوبی در اختیار اصلاح‌طلبان قرار داده تا در ضمن متهم‌ساختن حاکمیت به یکدست‌سازی، منویات سیاسی خود را تحقق بخشند.»
خبرگزاری دولتی ایرنا انتقادهای مطرح شده را «فضاسازی سنگین» اصلاح‌طلبان علیه عملکرد هیئت‌های اجرایی خواند و آنها را متهم کرد که «سعی دارند اینگونه در افواه جا بیاندازند که جمهوریت نظام توسط دولت سیزدهم، در حال رنگ‌باختن و تهی‌شدن از قالب معنا است.»
پیشتر احمد خاتمی در نماز جمعه از کسانی که صلاحیت‌شان برای نامزدی در انتخابات مجلس شورای اسلامی رد شده، خواست که «در شأن فرهیختگان عمل کنند و نظام را زیر سوال نبرند» و تاکید کرده بود که «حفظ حرمت نظام واجب است.»
امام جمعه موقت تهران با اشاره به همزمانی انتخابات مجلس خبرگان رهبری و مجلس شورای اسلامی از افراد رد صلاحیت شده خواست «ناامید نشوند و مردم را هم ناامید نکنند.»
بسیاری این مساله را هم در ادامه برخوردهای حذفی که در دانشگاه‌ها و سایر عرصه‌های سیاسی و اجتماعی توسط دولت حاکمیت به اجرا گذاشته شده، برشمردند و آن را «خالص‌سازی» خواندند.
روزنامه اطلاعات با انتقاد تند از این روند و اشاره به اتفاقات دو سال اخیر در ایران نوشت: «در طول همین بیش از دو سالی که گذشت، نتیجه یکدست‌سازی و خالص‌سازی را دیده و مزه نه چندان شیرین آن را چشیده‌ایم، چه حسن و لطفی از آن احصاء شده است که درصدد تقویت آن برآمده‌ایم؟»
«نمونه عملیاتی، تئوری مملکت برای حزب اللهی‌هاست»
در این میان غلامرضا نوری‌قزلجه، نماینده بستان‌آباد در مجلس یازدهم، دلیل رد صلاحیت خود را «انتقامجویی دولت» می‌داند و می‌گوید که متاسفانه زمزمه‌های وجود داشت که دولت از چند ماه قبل به دنبال «مهندسی انتخابات» بود. «چیدمانی که برای هیأت‌های اجرایی بود، کاملا هماهنگ با تصمیمات از پیش تعیین شده بوده است.»
او گفت: «دلیل ردصلاحیتم را انتقام جویی دولت می‌توانم تفسیر کنم و به غیر از این موضوع دیگری نیست. هدفشان خالص‌سازی است.»
غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی، از اصولگرایان میانه‌روی نزدیک به علی لاریجانی و کامبیز مهدی‌زاده، داماد حسن روحانی هم به استناد بند ۲ ماده ۳۱ یعنی «عدم التزام عملی به نظام جمهوری اسلامی» رد صلاحیت شدند.
سجاد سالک، رئیس دفتر سیاسی حزب ندای ایرانیان، هم که رد صلاحیت شده در گفتگو با خبرگزاری ایلنا گفت: «استمرار سیاست های حذفی اقدامی در جهت زائل کنند کردن خوش بینی و امید در جامعه است. بستن درها، مسدود کردن روزنه ها و به حاشیه راندن نیروهای تحول خواه، باعث زیرزمینی شدن کنش های سیاسی می‌شود.»
او رفتار هیاتهای اجرایی را «نمونه عملیاتی، تئوری مملکت برای حزب اللهی‌ها است» خواند و گفت که اگر بخش‌هایی از جامعه احساس کنند نادیده گرفته شده‌اند پیامدهای خوبی ندارد.
محمدعلی ابطحی، فعال سیاسی اصلاح طلب، هم در واکنش به رد صلاحیت گسترده به اظهارات چند روز پیش مهمان صدا و سیما که گفته بود «مملکت مال حزب اللهی‌هاست» اشاره کرد و نوشت: «چه خوب شد که آدم‌های معروف برای انتخابات ثبت‌نام نکرده‌اند. با ردصلاحیت خیلی‌ها و به خصوص دکتر پزشکیان دیدید حرف آن خانم درست بود. مردم و حاکمیت به یک نقطه مشترک رسیده‌اند که مشارکت کیلو چنده؟ دورهمی، خالص خالص!»
مسعود پزشکیان، نماینده تبریز در مجلس ایران و وزیر بهداشت دولت محمد خاتمی هم نامه رد صلاحیت خود را به دلیل «عدم التزام عملی به نظام» در شبکه ایکس منتشر کرد.
او در گفتگو با سایت جماران گفت: «اعتراض نخواهم زد. کاری به آنها ندارم و از نظر من قابل هضم نیست که افرادی بیایند به ما که تمام زندگی و عمر خود را برای انقلاب گذاشتیم و تلاش کردیم آن‌وقت بگویند، عدم اعتقاد عملی به نظام! و آنها که اعتقاد داشتند چه کسانی هستند نمی‌دانم!»
علی مطهری، نایب رئیس دور قبلی مجلس ایران و پسر مرتضی مطهری از تئوریسین‌های جمهوری اسلامی هم رد صلاحیت شده است؛ او گفته بود که «تصور می‌کردم در مراحل بعدی ردصلاحیت شوم، اما ردصلاحیت از سوی هیاتهای اجرایی را پیش‌بینی نمی‌کردم.»
واکنش‌ها: «مشارکت کیلو چنده؟ دورهمی خالص خالص»
علیرضا معزی، معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر ریاست‌جمهوری پیشین، در این رابطه در شبکه ایکس نوشت: «صعب روزی، بوالعجب کاری، پریشان عالمی؛ جوری حضرات داس به دست گرفته‌اند که تایید صلاحیت محمدرضا باهنر هم ارزش خبری پیدا می‌کند.»
حسام‌الدین آشنا، مشاور حسن روحانی رئیس جمهور سابق ایران، هم در واکنش نوشت: «رسیدن از مجلس انقلابی به مجلس انقلابی‌تر دور و دشوار نیست. یک جبهه جدید، یک همایش جدید، یک نام اختصاری جدید، چند چهره صف اولی، چند صد عاشق خدمت اولی و چند میلیون رای اولی.»
عباس عبدی، فعال سیاسی، در واکنش به رد صلاحیت‌ها در شبکه اجتماعی ایکس نوشت :«دوستی برایم نوشت که اگر جای جمهوری اسلامی بودم همه حتی اصلاح طلبان را هم تأیید صلاحیت می‌کردم که خودشان خراب شوند. چون کسی رای نمی‌دهد. پاسخ دادم مسأله ساختار خراب کردن این و آن نیست. مسأله این است که نمی‌توانند دیگران را حتی بصورت تاکتیکی تایید کنند. خالص‌سازی ویرانگر خالص‌سازان هم هست.»
سخنگوی ستاد انتخابات در ایران روز جمعه ۱۹آبان اعلام کرد که بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در هیاتهای اجرایی پایان یافته است.
به گفته ستاد انتخابات در ایران پس از پایان ثبت نام نهایی در سوم آبان ماه، اسامی متقاضیان به مراجع پنج‌گانه وزارت اطلاعات، سازمان اطلاعات سپاه، سازمان ثبت احوال، فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی و قوه قضائیه ارسال شد و تا ۱۳ آبان‌ماه فرایند استعلام‌ها به اتمام رسید.
سخنگوی ستاد انتخابات کشور گفته است اگر داوطلبی به بررسی‌های هیاتهای اجرایی اعتراض داشته باشد، بر اساس ماده ۶١ قانون انتخابات می‌توانند اعتراض خود را به شکل کتبی به فرمانداری‌های مراکز حوزه ارایه دهد.
خبرگزاری ایرنا رد صلاحیت افراد را «قطعی» نمی‌داند و می‌گوید افراد رد صلاحیت شده «می‌توانند به هیئت‌های نظارت استان که تحت نظر شورای نگهبان هستند، مراجعه کنند و اگر در هیئت‌های نظارت بر عدم احراز صلاحیت آنها مهر تایید مجدد زده شد، پرونده‌شان به شورای نگهبان ارجاع خواهد شد.»
قرار است دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی و ششمین دوره انتخابات خبرگان رهبری روز جمعه ۱۱ اسفند ماه در ایران برگزار شود.
