مناقشه قره‌باغ؛ جمهوری آذربایجان رهبر سابق قره‌باغ را دستگیر کرد

آنتونی بلینکن وزیر خارجە آمریکا، از رئیس جمهوری آذربایجان خواستە کە نیروهایش را از خشونت‌های بیشتر در منطقە بازدارد.

وزیر خارجه آلمان هم خواهان حضور سریع ناظران بی‌طرف در این منطقه شده است.

در مرز قرەباغ با ارمنستان ورود اتوموبیل‌های پناهجویان ادامە دارد.

کسری ناجی، خبرنگار اعزامی بی‌بی‌سی فارسی، می‌گوید «این چهارمین روز است که ورود خودروها از قره‌باغ به ارمنستان ادامه دارد. امدادگران نزدیک به دولت می‌گویند ۶۰ مرکز نام‌نویسی در شهرها و نقاط مختلف کشور بر پا شده است و دولت می‌تواند این افراد را اسکان دهد.»

آذربایجان می‌گوید که ارمنی‌ها آنجا امنیت خواهند داشت، اما نخست وزیر ارمنستان گفته «تصفیه قومی» آغاز شده است.

قره‌باغ، که به عنوان بخشی از آذربایجان شناخته می‌شود – سه دهه در دست ارمنی‌تبارها بود.

این منطقه کوهستانی در قفقاز جنوبی تحت حمایت ارمنستان و همچنین متحدش روسیه بود.

حداقل ۲۰۰ ارمنی و ده‌ها سرباز آذربایجانی در جریان حمله ارتش آذربایجان کشته شدند. جدایی‌طلبان به عنوان بخشی از توافق آتش‌بس با تسلیم سلاح‌هایشان موافقت کرده‌اند.

مقام‌های جمهوری آذربایجان گفته‌اند که می‌خواهند با ساکنان ارمنی قره‌باغ به عنوان «شهروندان برابر» رفتار کنند، اما محموله‌های کمکی محدودی اجازه ورود پیدا کرده و بسیاری از ساکنان در حال فرار هستند.

روز دوشنبه یک انفجار مهیب سوخت دست‌کم ۶۸ نفر را که قصد خروج از کشور را داشتند کشت. نزدیک به ۳۰۰ نفر دیگر مجروح شدند و ۱۰۵ نفر هم ناپدید هستند.

هنوز معلوم نیست علت این انفجار در نزدیکی خان کندی – که ارمنی‌ها به آن استپاناکرت می‌گویند – چه بوده است اما بسیاری از مردم مشغول پر کردن باک بنزین خود بودند.

هزاران ارمنی هنگام عبور از مرز در روز سه‌شنبه، از سوی ماموران مرزی آذربایجان تحت بازرسی‌های دقیق قرار گرفتند.

مقام‌های آذربایجان مدعی شدند که به دنبال مظنونان «جنایات جنگی» هستند و یک منبع دولتی به خبرگزاری فرانسه گفت که این کشور قصد دارد «به جنگجویان ارمنی، که سلاح‌های خود را در قره‌باغ زمین گذاشته‌اند، امان‌نامه بدهد.»

این منابع گفتند: «اما کسانی که در جنگ‌های قره‌باغ مرتکب جنایات جنگی شدند باید به ما تحویل داده شوند.»

صدها خودرو و اتوبوس برای رسیدن به شهر گوریس در آن سوی مرز تلاش می‌کنند.

یک تیم بی‌بی‌سی خانواده‌هایی را دید که خود را به‌زور در ماشین جا داده بودند؛ صندوق عقب‌ها درحال سرریز شدن بود و باربندها هم تلنبار شده بود. مردم که فکر می‌کنند دیگر نمی‌توانند به خانه‌هایشان برگردند تا جای ممکن اموال زندگیشان را با خود می‌برند.

خیابان‌های باریک شهر کوچک گوریس در میان ارتفاعات خاکی رنگ اطراف، پر از خودرو و خانواده‌هاست.

یک خانواده با ماشینی از دور خارج، که آثار ترکش بر آن دیده می‌شد و شیشه‌هایش شکسته بود، خود را به اینجا رسانده بود.

صاحب آن به بی‌بی‌سی گفت در حمله هفته پیش آذربایجان، خمپاره به خودرو اصابت کرده است. او که در محاصره بچه‌های کوچک بود با لبخند گفت: «اما باز هم ما را به اینجا رساند.»

مردم در میدان اصلی شهر پرسه می‌زنند و مطمئن نیستند که چه کار باید بکنند. داوطلبان مقداری غذا و پتو توزیع می‌کنند.

افراد خارج‌شده ثبت‌نام می‌شوند و گهگاه اتوبوسی برای جابجایی مردم به شهر یا روستای دیگر پیدا می‌شود. اما به نظر می‌رسد عده کمی از آنها می‌دانند بعد از رسیدن به این نقطه چه باید بکنند.

مالینا و خانواده‌اش هفته گذشته دو روز در زیرزمین خانه خود جمع شدند زیرا روستای آنها زیر آتش ارتش آذربایجان بود. مالیات می‌گوید بعد از تسلیم شدن نیروهای قره‌باغ، مقامات محلی به همه گفتند که برای امنیت خود به ارمنستان بروند. روستای آن‌ها در منطقه مارتاکرت قره‌باغ حالا خالی است.

مالینا می‌گوید که خانواده‌اش آنجا را ترک کردند – چون هر چقدر هم به آنها اطمینان داده شود – تحت حاکمیت آذربایجان احساس امنیت نخواهند کرد.

بسیاری از دیگر کسانی که ناظر اوضاع هستند همین احساس را مطرح می‌کنند.

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، روز سه‌شنبه از الهام علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان، خواست تا «حمایت‌های بی قید‌و‌شرط و آزادی حرکت برای غیرنظامیان» را فراهم کند و «دسترسی بشردوستانه بدون مانع به قره‌باغ» را بدهد.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، هم از هر دو طرف خواست به حقوق بشر احترام بگذارند.

از زمانی که جدایی‌طلبان ارمنی آتش‌بس را پذیرفتند و با خلع سلاح موافقت کردند، فقط ۷۰ تن غذا اجازه ورود پیدا کرده است. آذربایجان اعلام کرده که کاروان کمکی دیگری با ۴۰ تن آرد و محصولات بهداشتی به‌شدت مورد نیاز در راه است.

رهبران ارمنی‌تبار منطقه می‌گویند هزاران نفر بدون غذا یا سرپناه هستند و در زیرزمین‌ها، ساختمان‌های مدرسه یا فضاهای باز می‌خوابند.

وزارت بهداشت ارمنستان اعلام کرد که هلیکوپترهایی را برای انتقال بیماران از بیمارستان‌های منطقه اعزام می‌کند. آذربایجان هم گفت که تجهیزات پزشکی ارسال کرده است.

روز سه‌شنبه، نمایندگان ارمنستان و آذربایجان برای گفتوگوهای مورد حمایت اتحادیه اروپا در بروکسل دیدار کردند.

آذربایجان همچنین مذاکراتی جداگانه با مقامات ارمنی‌تبار قره‌باغ در مورد آینده منطقه آغاز کرده است.