پهپاد؛ تازه‌ترین ابزار سرکوب نیروهای امنیتی علیه معترضان در ایران

By parstv admin اخبار ایران اخبار سیاسی خبر اصلی September 13, 2023

پهپادهای جمهوری اسلامی که این روزها در جنگ اوکراین خبرساز شده و نیروهای نظامی به عنوان دستاوردی مهم از آن یاد می‌کنند، این بار در آسمان شهرهای ایران، می‌گویند «چشم رصدگر» نیروهای امنیتی علیه معترضان است.

به نظر می‌رسد نیروهای امنیتی در ایران، برای اولین بار در جریان اعتراضات زن، زندگی، آزادی و به منظور زیرنظر گرفتن اعتراضات، و همچنین تعقیب، شناسنایی و بازداشت معترضان از تکنولوژی پهپادی استفاده کردند.

«اشراف اطلاعاتی»، اصطلاحی است که نیروهای امنیتی-اطلاعاتی جمهوری در سال‌های گذشته با استفاده از آن سعی کردند نشان دهند هیچ چیز از دید آنها پنهان نمی‌ماند، اما این بار شکل و فرم دیگری به خود گرفته و جایش را به آنچه آنها آن را «رصد پهپادی» و «سوژه‌زنی پهپادی» می‌نامند، داده است.

سازمان اطلاعات سپاه، وزارت اطلاعات و نیروی انتظامی، همگی در اعتراضات سال گذشته از پهپاد علیه معترضان استفاده کردند.

«ستاد ۱۱۴» سازمان اطلاعات و مجموعه «گرداب»، ارگان رسمی فرماندهی امنیت سایبری سپاه، بیشترین ویدیوهای «رصد پهپادهای» را منتشر کردند.

نیروهای امنیتی ویدیوهایی زیادی از «رصد پهپادی» منتشر کردند، ویدیوهایی که درون‌مایه تبلیغاتی داشتند، برای نشان دادن توان اطلاعاتی و امنیتی این نیروها.

با توجه به سرکوب گسترده اعتراضات سال گذشته، استفاده از ابزارهای مختلف چه سطحی از سرکوب را نشان می‌دهد و پهپاد چگونه به چشم آسمانی نیروهای امنیتی برای اطلاع از محل اعتراضات و بزرگی اعتراضات جهت مقابله و سرکوب تبدیل شده است؟

«چشم رصدگری» که پنهان نماند

«اغتشاشگران به آسمان نکنید»، این جمله‌ای است که نیروهای امنیتی در ابتدای فیلم‌های پهپادی برای نشان دادن «رصد مخفیانه» معترضان استفاده کرده‌اند.

اگرچه این «رصد پهپادی» مخفیانه نمانده، اما با افزایش اعتراضات و گستردگی جغرافیایی آنها در سال‌های گذشته، انتظار می‌رفت نیروهای امنیتی در هر دور تازه از اعتراضات، از ابزارها و روش‌های جدید نظارتی برای مقابله با معترضان بهره ببرند.

دیوید همبلینگ، روزنامه‌نگار فناوری و کارشناس پهپاد به بی‌بی‌سی فارسی می‌گوید که پهپادها توسعه گونه‌ای از فناوری نظارتی هستند و «پلیس برای پیگیری و زیرنظر گرفتن اعتراضات از آن استفاده می‌کند».

به گفته این کارشناس پهپاد، این هواپیماهای بدون سرنشین اکنون به پلیس این توانایی را می‌دهد که از بُرد طولانی‌تر و آسان‌تر معترضان را زیر نظر بگیرد و از افراد بدون این‌که خودشان متوجه شوند،عکس بگیرد.

تحقیقات بی‌بی‌سی فارسی نشان می‌دهد در جریان اعتراضات سال ۱۴۰۱، دست‌کم در ۱۵ شهر نیروهای امنیتی-اطلاعاتی از پهپاد استفاده کردند.

در برخی از این شهرها و رویدادهای خاص که اعتراضات بزرگی جریان داشت، مانند چهلم مهسا (ژینا) امینی در تاریخ چهارم آبان ۱۴۰۱، پهپاد نقشی کلیدی در میان ابزارهای مورد استفاده نیروهای امنیتی داشته است.

در مراسم چهلم مهسا امینی اگرچه خانواده او اجازه حضور پیدا نکردند و نیروهای امنیتی مسیرهای منتهی به آرامستان آیچی را مسدود کرده بودند، اما جمعیت کثیری از مردم شهر سقز و همچنین شهرهای دیگر دراین مراسم حضور پیدا کردند.

هنگام برگشت از آرامستان آیچی، نیروهای سپاه پاسدران در ورودی شهر که میدان انقلاب نام دارد، به سمت معترضان تیراندازی کردند.

بر اساس ویدیویی که از چهلم مهسا (ژینا) امینی منتشر شده، در محوطه نزدیک به مجتمع سازمانی ارتش سقز و قبل از رسیدن به میدان انقلاب، بالای سر معترضانی که به دلیل تیراندازی نیروهای امنیتی به زمین‌های اطراف شهرک ارتش فرار کرده بودند، یک پهپاد دیده می‌شود.

نقشه زیر مسیری را نشان می‌دهد که مردم برای حضور در مراسم چهلم مهسا (ژینا ) امینی طی کردند. شهرک مسکونی ارتش که در نقشه مشخص شده، نزدیک منطقه‌ای است که نیروهای

امنیتی به سمت مردم تیراندازی کرده و پهپاد بالای سر جمعیت دیده شده است.

یک معترض اهل سقز را پیداکرده در بسیاری از اعتراضات، از جمله چهلم مهسا امینی حضور داشته است. ساناز کریمی‌آذر به بی‌بی‌سی می‌گوید زمانی که مردم پهپاد را بالای سر خود دیدند، فضا متشنج شد:

«چهلم مراسم ژینا بود، خانمی داشت سر خاک ژینا سخنرانی می‌کرد، بعد آقایی فریاد زد گفت پهپاد آوردند برای ذخیره کردن شماره‌ها، تلفن‌هایتان را روی حالت بگذارید. بعد همه جمعیت سرشان را که بلند کردند به آسمان که نگاه کردیم، دیدیم یک پهپاد مشکلی که فاصله زیادی نداشت دور جمعیت می‌چرخید. همه نگران شدیم و گوشی‌هایمان را در حالت پرواز گذاشتیم.»

یک هفته بعد در تاریخ ۱۲ آبان ۱۴۰۱، وقایعی مشابه آنچه در مراسم چهلم مهسا امینی اتفاق افتاد، در چهلم حدیث نجفی تکرار شد. مراسم چهلم حدیث نجفی در بهشت سکینه کرج برگزار شد و بر اساس فراخوانی که از پیش اعلام شده بود، جمعیت انبوهی آن روز با وجود بسته بودن اتوبان کرج-قزوین، سعی کردند با پای پیاده خود را به بهشت سکینه برسانند.

در مراسم چهلم حدیث نجفی نیز با تیراندازی نیروهای امنیتی به سمت معترضان درگیری‌های شدید بین مردم و نیروهای امنیتی وجود که در نتیجه آن تعداد زیادی از شهروندان زخمی و کشته شدند. به گزارش رسانه‌های حکومتی نیز یک بسیجی به نام روح‌الله عجمیان کشته و چند نفر از کادر نیروی انتظامی زخمی شدند. در آن روز به دلیل ترافیک سنگین، از هلی‌کوپتر برای اعزام مجروحان به مراکز درمانی استفاده شد.

صداوسیما بعدها فیلم اعترافات تلویزیونی افرادی که متهم به قتل روح‌الله عجمیان بودند، از جمله محمدحسینی و محمدمهدی کرمی که اعدام شدند را پخش کردند. در فیلم اعترافات تلویزیونی متهمان پرونده روح‌الله عجمیان، صحنه‌های پهپادی از اعتراضات مراسم چهلم حدیث نجفی نمایش داده شد.

ویدیوهای منتشر شده از پهپادها توسط معترضان و همچنین ویدیوهایی که نیروهای امنیتی منتشر کرده‌‎اند، علاوه بر استفاده گسترده از پهپاد، نشان می‌دهد که در روزهای حساس و مهمی که احتمال شکل‌گیری اعتراضات گسترده وجود داشته یا قبل از فراخوان اعلام شده بود، از تکنولوژی پهپادی برای زیرنظر گرفتن اعتراضات به صورت هدفمند و برنامه‌ریزی شده استفاده شده است.

حدیث نجفی اما در تاریخ ۳۰ شهریور ۱۴۰۱ در بلوار ارم مهرشهر کرج با اصابت گلوله‌های ساچمه‌ای به صورت، گردن و قفسه سینه‌اش کشته شد.

مهرشهر کرج یکی از مناطقی که بود که طول اعتراضات سال گذشته شاهد اعتراض‌های گسترده و مداوم بود.

اکانت «۱۵۰۰تصویر» که بعد از اعتراضات آبان ۱۳۹۸ اخبار اعتراضات را منتشر می‌کند، در تاریخ ۲۴ آبان ۱۴۰۱ ویدیویی از دو نیروی امنیتی منتشر کرد که نشان می‌داد بر روی یک پشت‌بام در مهرشهر کرج، در حال به پرواز درآوردن پهپاد هستند.