کیمیا علیزاده؛ نمادی از شکست سیاست‌های حکومت ایران درباره زنان

رویارویی کیمیا علیزاده و ناهید کیانی، دو تکنواندوکار ایرانی که در المپیک ۲۰۲۴ زیر پرچم‌های بلغارستان و ایران مسابقه دادند، بار دیگر ورزش ایران را به حاشیه‌های پررنگ‌تر از متن کشاند. کیمیا علیزاده ورزشکاری است که پایش را از محدودیت‌های ورزش حرفه‌ای زنان در ایران فراتر گذاشت.

این نخستین بار نیست که یک چهره شناخته شده ایران به کشوری دیگر پناهنده می‌شود اما آنچه خانم علیزاده را متمایز می‌کند این است که هنوز از صحنه ورزش ایران قابل حذف نیست؛ تلویزیون دولتی ایران مجبور است او را نشان دهد، آن هم بدون آنکه موهایش پوشیده باشد.

پس از آنکه کیمیا علیزاده ایران را ترک کرد، این دومین بار بود که مجبور شد در مقابل ناهید کیانی، دوست و هم‌تیمی سابقش مسابقه دهد. خانم علیزاده ورزشکار ۲۶ ساله‌ای است که سال ۱۳۹۹، یک‌ سال پس از آنکه برنز المپیک را گرفت، ایران را ترک کرد. او از آلمان درخواست پناهندگی کرد و حضور در مسابقات جهانی را با پوشش اختیاری ادامه داد. با اعلام خبر درخواست پناهندگی خانم علیزاده، ورق برگشت و «دختر ایران» در ادبیات حکومتی به ورزشکاری تبدیل شد که «به وطن پشت کرده است.»

اما در همین المپیک ۲۰۲۴ پاریس ورزش مردان شاهد اتفاقی مشابه با رویارویی ناهید کیانی و کیمیا علیزاده بود که هیچ‌یک از حاشیه‌های مسابقه تکواندوکاران زن را به‌دنبال نداشت؛ صباح شریعتی، کشتی‌گیر ایرانی زیر پرچم جمهوری آذربایجان با امین میرزازاده از تیم ایران کشتی گرفت. نتیجه این بازی هم مشابه بود؛ ورزشکاری که زیر پرچم ایران بازی می‌کرد برنده شد. اما پس از بازی، هنگامی که صباح شریعتی تشک کشتی را بوسید تا با ورزش قهرمانی خداحافظی کند، امین میرزازاده او را روی دوش گرفت و دور تشک گرداند. این صحنه نه تنها سانسور نشد، بلکه از آن با عنوان اقدامی«پهلوانانه» یاد شد.

در مقابل، لحظه‌ای که پس از گرفتن مدال‌‌های وزن ۵۷ کیلوگرم تکواندوی زنان، ناهید کیانی و کیمیا علیزاده یکدیگر را در آغوش گرفتند، در تلویزیون دولتی ایران سانسور شد. این تفاوت رویکرد نسبت به ورزش زنان و مردان از کجا ناشی می‌شود؟

کیمیایی که حذف شدنی نیست

کیمیا علیزاده در المپیک ۲۰۱۶ ریو با کسب یک مدال برنز، نخستین مدال زنان ایران را در تاریخ المپیک ثبت کرده و همین سدشکنی موجب شده که از تاریخ ورزش ایران حذف‌شدنی نباشد؛ حتی اگر مفسران ورزشی ایران سعی کنند نامش را بر زبان نیاورند.

در المپیک ۲۰۲۰ توکیو که کیمیا علیزاده از تیم پناهندگان در مقابل ناهید کیانی قرار گرفت، گزارشگر تلویزیون سعی کرد خانم علیزاده را با عباراتی از جمله «حریف کیانی» خطاب کند. هنگام رقابت این دو ورزشکار در المپیک ۲۰۲۴ هم تلویزیون در زیرنویس‌هایش از عبارت «رقابت ناهید کیانی با نماینده بلغارستان» استفاده کرد. پس از آنکه نتیجه بازی مشخص شد، مفسر ورزشی تلویزیون ایران گفت که ارزش برد ناهید کیانی بر کیمیا علیزاده «به اندازه یک مدال است.»