در حالیکه سیستان و بلوچستان به دلیل فقر گسترده مردم و فقدان امکانات آموزشی، رکوردار دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل است، گزارش تازه‌ای از وضعیت دانش‌آموزان در این استان، حاکی از آن است که بسیاری از مدارس از حداقل استانداردها و لوازم کمک‌آموزشی برخوردار نیستند و دانش‌آموزان در مناطق مختلف این استان به دلیل «فقر مطلق» خانواده‌هایشان، بدون صبحانه و با دمپایی به مدرسه می‌روند و به دلیل نداشتن بودجه‌ای برای آرایشگاه، مجبورند در سراسر سال تحصیلی موهایشان را بتراشند.
سایت رکنا در گزارشی میدانی از سیستان و بلوچستان درباره وضعیت دانش‌آموزان به نقل از یکی از معلمان این استان، با اشاره به ترک تحصیل اجباری و ناشی از فقر، نوشت این آموزگار «دلش برای دانش‌آموزان سیستان و بلوچستانی پر می‌کشد و می‌خواهد که فقر، عامل جدا شدنشان از مدرسه و درس نباشد».
محمدحسین دلارام‌نژاد، معلم مدرسه‌ای در منطقه مرزی استان سیستان و بلوچستان ایران، به این سایت گفت در بسیاری از مدارس دولتی عادی و در روستاهای این استان، «خانواده‌ها بیکار مطلق هستند و زندگی را فقط با یارانه می‌گذرانند یا اگر شرایط فراهم باشد، برای پسته‌چینی به کرمان و رفسنجان می‌روند».
او افزود: «ما دانش‌آموزانی داریم که حتی صبحانه هم ندارند بخورند و با یک تکه نان به مدرسه می‌آیند، و هستند دانش‌آموزانی که با دمپایی به مدرسه می‌آیند، یا اینکه هر سه ماه یک بار فقط موهایشان را از ته می‌تراشند تا دیگر نیازی به هزینه کردن برای کوتاهی مو نداشته باشند.»
به نوشته سایت رکنا، در اوایل دوران شیوع کرونا «خیرین برای تهیه تبلت و کاربرگ‌های آموزشی برای دانش‌آموزان» در سیستان و بلوچستان کمک‌های فراوانی کردند، اما این کمک‌ها در نهایت نتوانست بر کیفیت مناسب آموزشی یا برخورداری دانش‌آموزان از دسترسی به آموزش مجازی تاثیر بگذارد.
محمدحسین دلارام‌نژاد به این سایت گفت: «ما دانش‌آموزانی داشتیم که تلفن‌همراه نداشتند، به سختی برایشان آن را تهیه کردیم، ولی در نهایت مغلوب عدم وجود اینترنت و نبود پول برای خرید بسته‌های اینترنت شدند.»
این معلم شاغل در منطقه مرزی سیستان و بلوچستان، افزود: «کمبود معلم باعث شده است تا یک معلم در چند پایه در مدرسه به کار آموزشی بپردازد که کیفیت آموزش را پایین می‌آورد، و از سوی دیگر، تراکم بالای دانش‌آموز در برخی کلاس‌ها حتی به ۴۸ نفر هم می‌رسد و این وضعیت، آموزش را بی‌کیفیت می‌کند.»
به گزارش مرکز آمار ایران، در پاییز ۱۴۰۱، استان سیستان و بلوچستان با افزایش ۳.۵ درصدی، بیشترین «افزایش نرخ بیکاری» را در میان همه استان‌های ایران در قیاس با پاییز ۱۴۰۰ داشته است.
پیش از این، حسینعلی شهریاری، نماینده زاهدان و رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، نیز اعلام کرده بود که «بیش از ۵۰ درصد جوانان استان سیستان و بلوچستان بیکارند.»
براساس اعلام اداره کل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان، بیش از ۴۲ هزار دانش‌آموز به دلیل پدیده‌هایی چون «فقر فرهنگی و اقتصادی، کار کودکان، پراکندگی و سخت‌گذر بودن مناطق و روستاها در این استان» در سال ۱۴۰۱ مجبور به ترک‌تحصیل شده‌اند و افزون بر این، ۱۰۶ هزار دانش‌آموز نیز به دلیل آنچه آموزش و پرورش «خودخواسته» می‌نامد و در واقع ناشی از «ازدواج زودهنگام، اجبار به کار، بی‌شناسنامه بودن» و مشکلاتی از این قبیل است، ناچار به ترک‌تحصیل شده‌اند.
به این ترتیب، فقط در سال ۱۴۰۱ دست‌کم ۱۴۸ هزار دانش‌آموز در استان سیستان و بلوچستان به جای حضور در مدرسه، مجبور به ترک‌تحصیل شده‌اند.
به گفته حسینعلی میرعبدی، مدیرکل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان، ترک تحصیل ۱۴۸ هزار دانش‌آموز در این استان در مقایسه با آمار ۹۸۰ هزار و ۸۷۱ بازمانده از تحصیل در سراسر کشور، نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۱، استان سیستان و بلوچستان دست‌کم ۱۵ درصد از «ترک تحصیل» کشور را به خود اختصاص داده است.
پیش‌تر، روزنامه ایران، وابسته به دولت، نیز ۲۸ تیر در گزارشی، «فقر، بیکاری، کمبود کلاس‌های درس، تعصبات خانوادگی، کودک‌همسری، نبود مدرسه، نداشتن شناسنامه» را عوامل اصلی ترک‌تحصیل دانش‌آموزان سیستان و بلوچستان دانست و نوشت که همه این عوامل «دست به دست هم داده‌اند تا سیستان و بلوچستان که عنوان جوان‌ترین استان ایران را یدک می‌کشد، رکورددار بازماندگان از تحصیل در کشور هم باشد».
