شیوع کرونا در ایران؛ تحقیقی جدید نشان می‌دهد تلفات جانی در ایران می‌توانست «۵۰ هزار تا ۷۵ هزار نفر کمتر باشد»

محمدکاظم عطاری، محقق پزشکی، به بی‌بی‌سی فارسی گفت که «نتایج این تحقیق با تکیه بر آمارهای رسمی منتشر شده توسط کشورها» به دست آمده است. به گفته آقای عطاری در نگاه اولیه به کشورهایی که مثل ایران بافت فرهنگی، جمعیتی و درآمدی و حتی اعتقادات مشابهی دارند چون ترکیه، «از هفده میلیون مورد مبتلا به کرونا تنها صد هزار نفر فوتی داشتند، اما ایران با هفت میلیون کیس کرونای تشخیص داده شده، ۱۵۰ هزار فوتی داشته است.»

آقای عطاری می‌گوید این تفاوت فاحش آمار مرگ‌ومیر بر اثر کرونا در ایران به دلیل اقداماتی است که دولت ایران «انجام نداده است که عمدتا به بحث واکسیناسیون مربوط است.»

شهرام کُردستی، استاد دانشگاه کینگز کالج لندن در رشته ایمنی‌شناسی سرطان و از نویسندگان این تحقیق نیز به بی‌بی‌سی فارسی گفت بحث‌های زیادی درباره واکسن و اینکه چه واکسن‌هایی مورد استفاده قرار گرفت، انجام شد، اما یکی از جنبه‌های کمتر پرداخته شده، سرعت انجام واکسیناسیون است و به گفته او در این مقاله تحقیقی به همین موضوع پرداخته شده است.

آقای کردستی توضیح داد جامعه ایران که به عنوان نمونه در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفت، اگر از مورد ترکیه درباره سرعت واکسیناسیون استفاده می‌شد، تا چه اندازه از مرگ‌ومیر بیشتر جلوگیری می‌شد.

این استاد دانشگاه کینگز کالج لندن می‌گوید: «یافته‌ای که برای ما بسیار جلب توجه کرد، این بود که سرعت واکسیناسیون فاکتور مهمی در سرعت پیشگیری از میزان مرگ‌ومیر است. »

به گفته آقای کردستی کشورهایی که برای مقایسه با ایران در این تحقیق انتخاب شدند، کشورهایی هستند که از لحاظ منطقه‌ای تا حدی به ایران نزدیک بودند و سرعت واکسیناسیون آنها تقریبا مشابه ایران بود، با اندکی تفاوت بیشتر، کمتر یا مشابه بودند که بتوان شرایط ایران را با حالت‌های بهتر و بدتر مقایسه کرد.

محمد‌سعید رضایی‌زواره، یکی از دست‌اندرکاران تهیه این تحقیق درتوییتر نوشته «اگر ایران واکسیناسیون کووید-۱۹ خود را طبق مدل ترکیه انجام می‌داد (از نظر شروع و سرعت پیش‌برد)، این می‌توانست‌ در مقایسه با تعداد مرگ فعلی، ۵۰ هزار مورد مرگ بیشتری ناشی از کووید-۱۹ را پیشگیری کند.»

همه‌گیری ویروس کووید-۱۹ از بعضی جهات بیشتر شبیه یک بلای طبیعی نظیر زمین‌لرزه، سیل یا خشکسالی است. همان‌طور که همه کشته‌شدگان زلزله زیر آوار نمی‌مانند، کرونا هم جان بعضی‌ها را بدون ورود به بدنشان می‌گیرد. به عبارت دیگر، اتفاقی مانند زلزله می‌تواند به صورت غیرمستقیم و از راه‌های متنوعی باعث مرگ افراد شود و همین، محاسبه مستقیم شمار قربانیان را تقریباً غیرممکن می‌کند.

به همین خاطر بهترین راه محاسبه شمار همه قربانیان یک فاجعه طبیعی، بررسی میزان “مرگ و میر اضافی” (excess mortality) در یک بازه زمانی مشخص است.

ایران بیشتر از چه کشورهایی واکسن وارد کرده است؟

بر اساس آمارهای بررسی شده در این تحقیق، از دوم فوریه تا ۱۶ نوامبر ۲۰۲۱، ایران بیش از ۱۵۰ میلیون دوز واکسن‌ از کشورهای مختلف وارد کرد که بیش از سه چهارم آن از روسیه و چین بوده است.

در این تحقیق از کشورهای دیگر، که ایران در همین بازه از آن‌ها واکسن وارد کرده، به ژاپن، ایتالیا، صربستان، لهستان، هند، اتریش، کره جنوبی، آلمان و هلند اشاره شده است.

بیشترین واکسن‌های وارداتی، اسپوتنیک، سینوفارم و آسترازنکا بوده‌اند.

واکسن‌های تولید داخل هم بدین ترتیب مورداستفاده قرار گرفته‌اند: برکت، پاستو کووک، اسپایکوژن، فخرا، رازی کوو پارس و نورا.

حکم حکومتی تحریم واردات واکسن انگلیسی و آمریکایی

این تحقیق نه تنها بر اساس آمارهای رسمی منتشر شده توسط جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که واکسیناسیون بر پایه برنامه‌ای منظم و جدی پیش برده نشده و آمار مرگ‌ومیر را افزایش داده است، بلکه از طرف دیگر آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر ایران، در دی‌ماه ۱۳۹۹، در سخنرانی تلویزیونی گفت: «ورود واکسن آمریکایی و انگلیسی کرونا ممنوع است.»

به دنبال صحبت‌های آقای خامنه‌ای سخنگوی هلال احمر ایران اعلام کرد واردات ۱۵۰ هزار دوز واکسن فایزر، که چند انجمن خیریه در آن هنگام پیگیر آن بودند، منتفی شده است.

تحریم واکسن‌های ساخت بریتانیا و آمریکا بر پایه دستور آیت‌الله خامنه‌ای علاوه بر تاخیر در روند واکسیناسیون، مخالفت‌های گسترده‌ در داخل ایران به همراه داشت.

شماری از وکلای دادگستری و فعالان مدنی در ایران، از جمله آرش کیخسروی، مصطفی نیلی، محمدرضا فقیهی، مهدی محمودیان، لیلا حیدری، محمدها‌‌دی عرفانیان و مریم افرافراز در حالی که قصد داشتند یک شکایت‌نامه علیه آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی و حسن روحانی، رئیس جمهوری وقت، به دلیل مدیریت نامطلوب بحران کرونا و جلوگیری از ورود واکسن به کشور تنظیم کنند، بازداشت شدند .