عوامل جمهوری اسلامی لایه‌های امنیتی اطراف «خاوران» را تشدید کردند

Screen Shot 2022-09-13 at 11.33.40 AM

روز جمعه، ۶ خرداد ۱۴۰۱، ویدئویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که از تشدید لایه‌های امنیتی اطراف گورستان خاوران، محل دفن پیکر بهایی‌ها و همچنین مزار جمعیِ برخی زندانی‌های سیاسی دهه ۱۳۶۰، خبر می‌داد. بر اساس این ویدئوی منتشر شده، نهادهای امنیتی وابسته به جمهوری اسلامی ایران بر گرد این مکان دیوارهای بتنی بلندی کشیده‌اند و در فواصلی مشخص دوربین‌های مداربسته کار گذاشته‌اند.

جمهوری اسلامی ایران پس از ۳۰ خرداد ۱۳۶۰، و سرکوبی بی‌سابقه نیروهای سیاسی در ایران، بخشی از اجساد زندانی‌های سیاسی را در مزار خاوران دفن می‌کرد. سابقه امر به زمان نخست‌وزیری محمدعلی رجایی برمی‌گردد. او، با همفکری گروهی از وزرا و مدیران شهرداری تهران، در روز ۱۳ خرداد ۱۳۶۰ تصمیم گرفت تا اجساد افرادی که جمهوری اسلامی آن‌ها را «کافر»، «مرتد» یا «منافق» خطاب می‌کند در خاوران به خاک سپرده شود. برخی تحقیق‌ها نشان می‌دهد عوامل نظام عقیدتی – سیاسی حاکم بر ایران پس از این تصمیم حتی اجساد بعضی فعال‌های سیاسی اعدام شده را، مثل سعید سلطان‌پور و تقی شهرام، از مزارهای «بهشت زهرا» بیرون کشیدند و به خاوران انتقال دادند.

در جریان کشتار دسته‌جمعی زندانی‌های سیاسی در مرداد و شهریور ۱۳۶۷ نیز بخشی از اجساد زندانی‌های به‌قتل رسیده را در این مکان به‌صورت جمعی به خاک سپردند.

مزار خاوران، به واسطه استقامت چند دهه‌ای خانواده‌های دادخواه، در جنبش دادخواهی مردم ایران موقعیتی نمادین پیدا کرده است. جدای از این مهم، به‌باور غالب محقق‌های حوزه نقض حقوق بشر در ایران، این مکان یکی از اسناد به‌جا مانده از جنایت‌های گسترده جمهوری اسلامی ایران در دهه ۱۳۶۰ به‌حساب می‌آید که می‌تواند در آینده نقش موثری در روشن شدن ابعاد جنایت‌های حکومت ایران و همچنین اجرای عدالت به نفع آسیب‌دیدگان ایفا کند.

از این منظر جمهوری اسلامی ایران، در طی دهه‌های گذشته، بارها به تخریب «خاوران» دست زده است تا بخشی از بقایای جنایت‌های دهه اول پس از پیروزی انقلاب ۵۷ را از بین ببرد. از این منظر، پس از انتشار این ویدئو در شبکه‌های اجتماعی، برخی ناظران بیم آن دارند که این اقدام جمهوری اسلامی ایران آغاز مرحله تازه‌ای از تخریب خاوران باشد، خاصه در زمانی که به‌واسطه محاکمه حمید نوری (عباسی)، یکی از عوامل کشتار زندانی‌های سیاسی در تابستان ۱۳۶۷، در شهر استکهلم، رسیدگی به جنایت‌های جمهوری اسلامی ایران در دادگاه‌های بین‌المللی آغاز شده است.