پس‌لرزه‌های فروریختن ساختمان‌های خلازیر همچنان ادامه دارد

اعضای شورای شهر تهران نیز به جز یکی دو نفر انتقاد جدی به عملکرد شهرداری نداشتند و مهدی چمران، رئیس این شورا با وجود کشته شدن ۵ نفر در این حادثه گفت «خوشبختانه این ساختمان‌ها خالی بوده و کسی حضور نداشته است».

از خودزنی شهردار ناحیه خلازیر تا «شیطون بازار»

«خلازیر» یکی از پنج ناحیه منطقه ۱۹ شهرداری تهران است. این ناحیه نماد فقر و اقشار کم‌ درآمد است که برای گذران زندگی دست به هر کاری می‌زنند. هرازگاهی گزارشی یا خبری از آنجا منتشر می‌شود اما جایی نیست که در کانون توجه رسانه‌ها باشد اما به همان میزان که شمال شهر تهران بهشت بسازبفروش‌ها است، ناحیه خلازیر نیز برای انبوه سازان جای پرسود و پرمنفعتی شده است.

اردیبهشت‌ماه سال گذشته خبر ضرب و جرح شهردار ناحیه خلازیر به سرخط خبرهای روز آمد. ابتدا اعلام شد که شهردار ناحیه ۳ «به علت فساد ستیزی قمه خورده است» و سخنگوی شهرداری تهران اعلام کرد که «این شهردار عزیز از رزمندگان مدافع حرم است و… در پاکدستی و جدیت در مقابله با فساد از مدیران شاخص شهرداری تهران است».

علیرضا زاکانی، شهردار تهران نیز در توئیتی شهردار ناحیه خلازیر را «همکار شجاع و سربلند منطقه ۱۹» خواند و اعلام کرد «این حوادث عزم ما را در اجرای قانون و مبارزه با فساد استوارتر خواهد کرد».

در حالی که شهرداری تهران فرصت پیدا کرده بود تا از این حادثه چهره مثبتی از اقدامات و خدماتش را به رخ مخالفان و منتقدان بکشد، سازمان پزشکی قانونی اعلام کرد که براساس «شکل و الگوی جراحات»، شهردار این ناحیه اقدام به خودزنی کرده است. بعد از گزارش پزشکی قانونی و واکنش ها به آن، شهرداری وادار شد او را برکنار کند.

منطقه خلازیر بسیار وسیع و مناطق بیابانی در آن زیاد است. براساس گزارش‌ها این ناحیه، محلی برای آمد و شد فروشندگان و خریداران مواد مخدر و ضایعات فروش‌ها است و بازار‌ معروف «شیطون بازار» (شیطان بازار) یکی از بزرگترین مراکز اجناس دست دوم به حساب می‌آید و به قولی از شیر مرغ تا جان آدمیزاد در آن پیدا می‌شود.

ساخت و ساز مجاز و غیرمجاز در ناحیه خلازیر از زمان مدیریت علیرضا زاکانی شدت گرفته است و یکی از انتقاداتی که بعد از حادثه خلازیر متوجه شهرداری شده به این برمی‌گردد که این ساختمان‌ها در همین دو سال ساخته شده‌اند و چرا شهرداری دست روی دست گذاشته و حالا به سراغ تخریب آنها رفته است.

خبرگزاری «ایرنا» ماه گذشته، در ۲۲ تیر ۱۴۰۲ گزارشی از همین ناحیه منتشر کرد و نوشت « حدود ۲۰۰ مالک زمین ادعا دارند که به واسطه مجوزهای قانونی که شهرداری منطقه به آنان داده‌ است از سال گذشته اقدام به ساخت و ساز زمین‌های خود کرده‌اند».

درحالی که مالکان مدعی داشتن مجوزهای قانونی از شهرداری هستند، علی صالحی، دادستان تهران روز ۱۲ تیر ۱۴۰۲ با اشاره به «طرح ملی آزادسازی منطقه خلازیر» اعلام کرده بود که «۱۰۰ هزار مترمربع (۱۰ هزار هکتار) مشتمل بر اراضی موقوفه، فضای سبز و ۲۳ ساختمان را که به صورت غیرمجاز در منطقه ۱۹ ساخته شده بودند، تخریب و رفع تصرف شد».

بعد از فروریختن ۵ ساختمان در خلازیر، شهردار منطقه ۱۹ دو روز پیش، هفدهم مرداد، در شورای شهر تهران ساخت و سازهای غیرقانونی را به «مافیای مسکن» نسبت داد و اعلام کرد که برای تخریب این ساختمان‌ها «کلاه‌خود، سپر و لباس‌های خاص برای نیروها تهیه کرده بودیم چراکه برخوردها به میدان جنگ تبدیل شده بود؛ در آخرین عملیات که ۴۰ روز پیش بود برای اینکه امنیت محدوده را تأمین کنیم ۲ هزار نفر نیروی انتظامی، محدوده را محاصره کردند و یک ساعت و نیم درگیری ایجاد شد و ۲۰۰ نفر بازداشت شدند تا در وضعیت امن، تخریب آغاز شود».

زاکانی و مدیریت «خلازیری»

دو سال پیش، صدایی از گفت‌وگوی درگوشی مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران با نرجس سلیمانی، عضو شورای شهر منتشر شد که در آن آقای چمران از «یک عده» سخن به میان می‌آورد که به اعضای شورای شهر فشار می‌آورند تا علیرضا زاکانی، از اصولگرایان تندرو را شهردار پایتخت کنند. همان «یک عده» زورشان چربید و آقای زاکانی در ۱۷ مرداد ۱۴۰۰ به عنوان شهردار تهران انتخاب شد.

در دو سال تصدی آقای زاکانی، حوادث و اتفاقات زیادی در حوزه مدیریتی او یا نزدیکانش یا اعضای دفترش رخ داده است. منتقدان آقای زاکانی بارها مدیریت شهردار تهران را به زیر سوال برده‌اند و او را با مدیریت محمود احمدی‌نژاد در شهرداری تهران مقایسه کرده‌اند و فعالان سیاسی مانند فاطمه پهلوانی در توئیتر به او «پدیده جدید قرن» لقب داده‌اند.

در همین هفته با بروز حادثه خلازیر بار دیگر موجی از انتقادات به عملکرد علیرضا زاکانی بالا گرفته است.

آقای زاکانی در پاسخ به انتقادات بدون اشاره به کشته شدن پنج نفر در این حادثه گفته در ۳۶ عملیات تخریب در منطقه ۱۹ «خون از دماغ کسی نیامد» و در مورد اخیر «برنامه‌‌ریزی گسترده‌ای انجام داده بودیم و ۴۰ روز برنامه‌ریزی کرده بودیم».

فعالان رسانه‌ای می‌گویند علیرضا زاکانی در دوره مدیریتش رفتار «قلدرمآبانه» با زیر مجموعه‌ و مخالفانش دارد چنانکه در همین چند روزه، منتقدان خواهان استعفا یا برکناری شهردار منطقه ۱۹ بودند اما آقای زاکانی روز هفدهم مرداد در مراسم روز خبرنگار، شهردار همین منطقه را به مراسم برد و در کنارش نشست و نشان داد که توجهی به چنین حرف‌هایی ندارد.

مرجان زهرایی، فعال رسانه در واکنش به سخنان آقای زاکانی در توئیتر نوشت: «این نگاه تقلیل‌گرایانه به جان انسان‌ دهشتناک است. ۵ نفر؟… کاش به جای مدیریت قلدرمآبانه، عذرخواهی بلد بودید».

به گفته منتقدان، او بیش از اینکه به فکر مدیریت شهر تهران باشد بودجه شهرداری را خرج اسلامی کردن پایتخت، برگزاری پیاده روی اربعین و جشن‌هایی مانند جشن ده کیلومتری غدیر با هزینه ۱۰۰ میلیارد تومانی کرده است و در عوض خانه اندیشمندان علوم انسانی را تعطیل کرده و از قبرها عوارض می‌گیرد.

براساس آمار منتشر در همین دوره مدیریت آقای زاکانی «رکورد شهرفروشی» شکسته شده و میزان تراکم فروشی از تمام دوره‌های گذشته بیشتر شده است.

امروز پنجشنبه نوزدهم مرداد، علیرضا سرحدی، بازرس انجمن صنفی مهندسان در گفت‌وگو با «دیده‌بان ایران» گفت «شهرداری با مافیای ساخت و ساز همدست است و همکاری می‌کند».

آقای سرحدی مدعی شده « بسیاری از عوامل و عناصر شهرداری در قالب انبوه‌ساز، سازنده و… امتیازها و رانت‌هایی می‌گیرند؛ مثلا تراکم اضافه می‌سازند و چهار طبقه‌ای را شش طبقه می‌سازند. درصورتی که تا به آن‌ها مجوز داده نشود، نمی‌توانند انجام دهند اما خلاف می‌کنند و جریمه‌اش را می‌دهند. از این رو با خود شهرداری ارتباط دارند و همدست هستند که اسم همین مافیا می‌شود».

تهران«شهر رها شده»

روزنامه‌ها و رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران مانند وطن امروز، رسالت، فرهیختگان، جوان و کیهان در روزهای گذشته مطالب انتقادی در صفحه نخست‌شان درباره حادثه خلازیر نداشتند و روزنامه‌هایی مثل جام جم، وابسته به صدا و سیما، در صفحات داخلی‌ خود به گزارش حادثه پرداختند و انتقاد تندی از شهرداری منتشر نکردند.

امروز پنجشنبه، روزنامه کیهان در واکنش به انتقادات روزنامه سازندگی، تیتر نخست روز گذشته این روزنامه با عنوان «شهر رها شده» را بازنشر کرد و با سخنگوی شهرداری تهران گفت‌وگویی انجام داد و مشکلات امروز پایتخت را به دوران مدیریت اصلاح‌طلبان نسبت داد.

روزنامه سازندگی، وابسته به حزب کارگزاران سازندگی روز چهارشنبه، هجدهم مرداد در مطلبی با عنوان «شهر رها شده» مسبب اتفاقات خلازیر را علیرضا زاکانی دانسته و نوشته بود «عملکرد پر از انتقاد شهردار اصولگرای شهر تهران، صدای شهروندان را درآورده است؛ از حادثه پله برقی و قطع شدن مچ دست دخترکی خردسال تا تخریب غیراصولی در خلازیر، از تهران که شهر بسیار کثیفی شده است تا فروش تراکم غیرمجاز، همه حکایت از آن دارند که گویی زاکانی شهر را رها کرده است».

روزنامه سازندگی در ۱۳ دی‌ماه سال گذشته نیز، تیتر و عکس نخست روزنامه را به آقای زاکانی اختصاص داده بود و با عنوان «برکنارش کنید» از شورای شهر خواسته بود که به علت اجرا نشدن مصوبات کاهش آلودگی هوا، شهردار را برکنار کنند.

انتقادات از حادثه خلازیر در شبکه‌های اجتماعی نیز بازتاب گسترده‌ای داشت. محمدجواد آذری جهرمی، وزیر سابق ارتباطات در کانال تلگرامی‌اش به آقای زاکانی کنایه زد و نوشت «خطر مدیر پر روی کارنابلد برای یک شهر، به مراتب بیشتر از ساختمان‌های ناایمن است».

نوشته آقای آذری جهرمی باعث شد که روزنامه همشهری، روز سه شنبه هفدهم مرداد کاریکاتوری از او در صفحه اولش منتشر کند و از او و منتقدان به عنوان «کاسبان خلازیر» یاد کند.