قرار دادن ماکتی از ضریح امام سوم شیعیان در ایستگاه متروی تجریش در شمال تهران از نیمه بهمن ۱۴۰۳ و تلاش گروهی مذهبی در آن برای روسری سر کردن زنان واکنشبرانگیز شده است.
گروهی موسوم به «دختران انقلاب» ویدیوهایی از واکنش بعضی زنان منتشر کرده است در هنگامی که آنها را با فناوری واقعیت افزوده به طور مجازی به زیارت کربلا میبرند و بعد از آنها میخواهند حجاب را رعایت کنند و روسری سر کنند.
منتقدان و گروهی از رسانهها در ایران این تلاش جدید را با عنوان استقرار «اتاق توبه» در مترو تجریش توصیف کردهاند اما بانیان این ماجرا میگویند در حال «کار فرهنگی تمیز» هستند.
بانیان این حرکت که آن را «پاتوق وفاق حسینی» نامیدهاند میگویند که هدف آنها «تقویت هویت دینی و اجتماعی دختران جوان و ایجاد فضایی فرهنگی برای تعامل و گفتوگو پیرامون حجاب و ارزشهای اسلامی» است.
پس از اعتراضات ۱۴۰۱ گروهی از زنان در تهران و شهرهای دیگر در آنچه «مبارزه مدنی روزمره» میخوانند، بدون روسری در معابر عمومی و رویدادها حاضر میشوند. پس از استقرار دولت مسعود پزشکیان برخورد قهری پیشین با زنانی که پوشش مورد تائید حکومت را ندارند کمتر شده و قانون موسوم به «حجاب و عفاف» با تصمیم نهادهای بالادستی تا کنون ابلاغ نشده که همین انتقاد بعضی گروههای مذهبی را برانگیخته است
در ایستگاه متروی تجریش چه خبر بود؟
منبع تصویر،fars
از ۱۳ بهمن ۱۴۰۳ مسافران مترو در وسط ایستگاه تجریش در شمال تهران با نوع جدیدی از تبلیغ حجاب و امر به معروف سازهای روبرو شدند؛ ماکت ضریح امام سوم شیعیان در ابعاد کوچکتر با گلآرایی و برپایی خیمه، صدای مداحی و عینکهای واقعیتافزوده برای زیارت مجازی حرم امام حسین در کربلا و سپس درخواست از زنان برای سرکردن روسری و رعایت حجاب.
در ویدیوهای تبلیغاتی که گروه موسوم به «دختران انقلاب» از این فعالیت منتشر کردهاند، ابراز احساسات مذهبی بعضی از زنانی که روسری بر سر ندارند به تصویر کشیده شده است.
در داخل بدل ضریح سنگی از حرم و تصاویری از قاسم سلیمانی، حسن نصرالله، یحیی سنوار قرار داده شده و همین طور آرمان علیوردی و روحالله عجمیان که در جریان سرکوب اعتراضات ۱۴۰۱ کشته شدند. خبرگزاریهای فارس و تسنیم، نزدیک به سپاه پاسداران در گزارشهایی نوشتهاند که زنانی که به داخل ضریح میروند «از امام حسین و شهدای امنیت حیا میکنند و روسری بر سر میکنند.»
بهاره جنگروی، از بانیان این حرکت در ویدیویی خطاب به مسئولان میگوید: «ما میخواهیم به مسئولین بگوییم احساس نکنند این مردم از دینداری، حجاب، عفت و حیا دور شدهاند.» این گروه میگوید در مدت برپایی ماکت ضریح توانسته «۳۰۰ زن» را محجبه کند.
به گفته مسئولان متروی تهران، این ناوگان روزانه نزدیک به ۲/۵ میلیون سفر شهروندان پایتخت را پوشش میدهد.
واکنشها به برپایی «اتاق توبه» در متروی تجریش هم کم نبوده است. به جز آنها که کل ماجرا را ساختگی و «شو» میدانند، گروهی از کاربران مذهبی از شیوه جدید استقبال کردهاند. اما بسیاری از کاربران با اعتراض به شهردار تهران از جمله میگویند که «اتاق توبه رانتخواران و اختلاسگران چای دبش در کدام ایستگاه برپا میشود؟»
علیرضا زاکانی، شهردار تهران پیشتر در پاسخ به انتقادها در جریان مناظرههای انتخاباتی گفت که حضور حجاببانها در مترو تهران «ربطی به شهرداری ندارد و آنها نیروهای خودجوش هستند.» او پس از واکنشهای بسیار بعدتر گفت که «عکسی را برای من آوردند، من هم دستور دادم که با آن لباسهای متحدالشکل نباید باشند.»
حق پوشش اختیاری زنان؛ «قانون کار خودش را بکند، ما به مقاومتمان ادامه میدهیم»
منبع تصویر،Roya Heshamti
از اعظم جنگروی، از دختران خیابان انقلاب که در سال ۱۳۹۶ شال سفیدش را وقتی از جعبه تقسیم برق در خیابان انقلاب بالا رفته بود، از سر کشید تا رویا حشمتی که در ۱۴۰۲ بر سر انتشار عکسی از پیادهروی با دامن سیاه و پیراهن قرمز زندانی شد و شلاق خورد، زنان در سالهای اخیر بهای روزمره و گاه بسیار سنگینی را برای رسیدن به حق پوشش اختیاری پرداختهاند.
وبسایت حقوق بشری هرانا در دی ۱۴۰۳ گزارش داد که در سال ۲۰۲۴ میلادی نهادهای حکومتی «با بیش از ۳۰ هزار زن به دلیل رعایت نکردن حجاب اجباری برخورد کردهاند.» در این گزارش آمده است که طی سال جاری به دلیل سر نکردن روسری «۶۴۴ زن بازداشت شدهاند.»
با اینحال بنابه روایت شاهدان عینی و تصاویری دریافتی از ایران، بسیاری زنان و دختران در بسیاری از معابر و اماکن عمومی، رویدادها و کسبوکارها بدون روسری حاضر میشوند. تصویب قانون حجاب هم با اعتراضهای گسترده از سینماگران و سیاسیون روبرو شد. دهها زن سینماگر بر سر انتشار تصویر یا حضور بیروسری در رویدادها در دوسال گذشته محاکمه شدند.
نهادهای انتظامی و قضایی در دوره دولت ابراهیم رئیسی برای مجبور کردن زنان به رعایت حجاب اجباری پس از اعتراضات ۱۴۰۱ به روشهایی از جمله جریمه و تشکیل پرونده قضایی، پلمب کسبوکارها و توقیف خودروها روی آورده بودند.
اما گروهی از زنان در تهران و شهرهای دیگر در آنچه «مبارزه مدنی روزمره» میخوانند، بدون شال و روسری در معابر عمومی و رویدادها حاضر میشوند و با اشاره به کشته و زخمیان اعتراضات میگویند «دیگر به عقب برنمیگردیم.»
پس از رویا حشمتی، زنان دیگری از جمله زینب کاظمی، مهندس، مریم بنیرضی، پرستار، زینب خنیابپور، فروشنده برای حجاب حکم زندان شلاق گرفتهاند و خبر شلاق خوردن دو زن دیگر با پرونده بازداشت بر سر حجاب به رسانهها راه یافت، از جمله روشنک مولایی علیشاه که با موتورسوار متعرض جنسی در خیابان مقابله کرده بود.
خانم حشمتی در انتهای روایت شلاق خوردنش که بسیار واکنشبرانگیز شد، نوشته بود: «در اتاق، قاضی گفت ما خودمان خوشحال نیستیم از این قضیه، ولی حکمه و باید اجرا بشه. جوابش را ندادم. گفت اگر میخواید طور دیگهای زندگی کنید میتوانید خارج از کشور باشید. گفتم این کشور برای همه است. گفت بله ولی باید قانون را رعایت کرد. گفتم قانون کار خودش را بکند، ما به مقاومتمان ادامه میدهیم.»
پیشروی در مترو و عقبنشینی در قانون حجاب و عفاف
با شدت گرفتن مطالبه ابلاغ قانون حجاب از منبرهای نماز جمعه و صحن عمومی مجلس و توییتر نمایندگان مخالف و تیترهای تند روزنامههای منتقد دولت تا تحصنهای اعتراضی در بهارستان و پاستور و پرسشهای دانشجویی، به نظر میرسد گروهی از فعالان موسوم به «انقلابی» پس از دست رد دولت و مجلس، برای رسیدن به خواستههای خود به سراغ قوه قضاییه بروند و مطالبه دیگرشان را هم تکرار کنند: برکناری ظریف.
غلامحسین محسنی اژهای، رئیس قوه قضاییه ۲۳ بهمن در مراسمی در پاسخ به اعتراض یکی از حضار در همایش «گام دوم انقلاب اسلامی» که پرسید «آیا نمیتوانید جلوی معاونت راهبردی ریاستجمهوری که غیرقانونی است را بگیرید؟»، با تاکید بر لزوم پایبندی به روندهای قانونی پاسخ داد: «نه نمیتوانیم.» او کمتر از یکماه پیش از آن و پس از سخنان ظریف در اجلاس داووس گفته بود: «شایسته نیست فردی که کارگزار نظام است در یک مجمع بینالمللی به نحوی سخن بگوید که جریان حق را تضعیف کند.»
محمدجواد ظریف، معاون راهبردی رئیسجمهور ایران پیشتر در مجمع اقتصاد جهانی داووس از جمله در مصاحبهای گفته بود: «دولت تصمیم گرفته در زمینه حجاب هیچ فشاری بر زنان اعمال نشود. این قولی است که پزشکیان داده و سر آن مانده است.»
پس از آن چند گروه مذهبی نزدیک به جناح رقیب دولت در چند نقطه از جمله در خیابان پاستور در جنوب تهران تحصن اعتراضی برپا کردند و در ادامه اعتراضات پیشین خود دوباره خواستار ابلاغ قانون حجاب و همچنین برکناری و حتی محاکمه آقای ظریف شدند.
کمیسیون امنیت ملی مجلس هم در بیانیهای خواستار برکناری آقای ظریف از معاونت رئیسجمهور شد و روزنامه کیهان هم صحبتهای او در داووس را «ذلتبار» توصیف کرد.
در واکنش به شدت گرفتن انتقادهای منتقدان دولت، محمدجواد ظریف در نخستین واکنش پس از اجلاس داووس گفت: «جیغ زدن شجاعت نمیخواهد بلکه توافق کردن شجاعت میخواهد، وفاق و فکر کردن به منافع ملی و حل مشکلات مردم، شجاعت میخواهد.»
مجید انصاری، معاون حقوقی پزشکیان هم ۱۲ بهمن در پاسخ به انتقاد و پرسش مجری که بدون ذکر نام آقای ظریف به او انتقاد میکرد، خطاب به مجری گفت: «آقای ظریف را میفرمایید؟ نام ایشان که قاچاق نشده مثل بعضیهای دیگر. خب اسمش را ببرید.»
عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۲۳ دی از احتمال لغو قانون حجاب و جایگزینی آن با لایحهای دیگر از سوی دولت خبر داد و گفت: «قانون به تاخیر افتاده، لایحه جایگزین مطرح شده است و دو مجرا با هم نمیتوانند حرکت کنند. معاونت حقوقی ریاست جمهوری مسیر این لایحه را پیش خواهد برد و شورای فرهنگ عمومی با همان مصوبات قبلی پیش میرود تا مسیر جدید مشخص شود که لایحه است یا قانون جدید مجلس.»
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ در دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به مطالبه نماینده انجمن اسلامی گفت: «عدم ابلاغ به دلیل مصوبه شورای عالی امنیت ملی است. این شورا مصوبه دارد که اگر موضوعاتی سبب چالش و تنش شود دبیرخانه میتواند آن را متوقف کند. با اینحال این موضوع به صحن شورا آمد و تمام اعضا هم با تصمیم عدم ابلاغ موافق بودند.»
او در پاسخ به اعتراض دانشجوی سئوالکننده، تائید کرد که توقف ابلاغ قانون حجاب با موافقت آیتالله خامنهای صورت گرفته است، امری که به نظر میرسد بر خلاف سخنرانیهای عمومی آیتالله خامنهای و موج جدید مطالبات «سوپر انقلابیها» با استناد به سخنان او است.
