دستور دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، برای توقف کمکهای خارجی ایالات متحده در سراسر جهان تاثیرات گستردهای داشته است. از جمله کشورهایی که این دستور آنها را در وضعیت نامشخصی قرار داده سوریه است که مقامات پس از درگیریهای داخلی، برای تأمین امنیت اردوگاهها و زندانها با چالشهای بزرگی مواجه هستند.
اردوگاه الهول از دور شبیه شهری از چادرهاست.
پس از شکست شبه نظامیان دولت اسلامی (موسوم به داعش) در سال ۲۰۱۹، حدود ۴۰ هزار نفر از اعضای خانواده آنها در این اردوگاه در منطقه تحت کنترل کردها در شمال شرق سوریه اسکان داده شدند.
بیشتر ساکنان کمپ را زنان و کودکان تشکیل میدهند. این اردوگاه چنان وسیع است که بازار خود را دارد و یک درمانگاه با بخش زایمان در آن ایجاد شده است.
مقامات کرد عراق و سوریه میترسند که این منطقه به بستری برای رشد دوباره داعش تبدیل شود. تخمین زده میشود که حدود ۴۵۰۰ شبه نظامی داعش از جمله تعدادی شهروند خارجی در زندانهای این منطقه تحت کنترل کردها زندانی هستند.
تصمیم دونالد ترامپ آمریکا برای قطع کمکهای خارجی میتواند مقامات کرد را در زمینه تامین غذا، پرداخت حقوق نگهبانان و حفظ امنیت اردوگاهها و زندانها با دشواری مواجه کند.
اخبار روز جمعه در این مورد که وزارت خارجه ایالات متحده تقریبا تمامی کمکهای خارجی فعلی را متوقف و کمکهای جدید را معلق کرده است، چند روز پرتلاطم را در الهول در پی داشت. مقامات کرد فعالیت خود را از روز سهشنبه دوباره از سر گرفتند.
جیهان حنا، یک زن کرد حدودا ۴۰ ساله ، مدیر این اردوگاه است. او روز سهشنبه با بیبیسی صحبت کرد و توضیح داد که گروه او برای تامین نیاز ساکنان اردوگاه به شدت به سازمانهای غیردولتی متکی است – و برخی از سازمانهای غیردولتی تا ۷۰ درصد از بودجه خود را از ایالات متحده دریافت میکنند.
او گفت: «امروز تا ساعت ۱۴، حتی برنامه تحویل نان هم نداشتیم زیرا یک سازمان غیردولتی که بازگشت عراقیها را از اردوگاه هماهنگ میکند، عملیات خود را متوقف کرد زیرا نمیتوانست حقوق نگهبانان را بپردازد. این سازمان غیردولتی کارمندان غیرنظامی خود را به خانه فرستاد و در نتیجه بازگشت بیش از ۵۰۰ عراقی به تاخیر افتاد.»
برای الهول، ترس از کاهش کمکها تهدید امنیتی قابل توجهی است. سازمانهای غیردولتی برای پرداخت حقوق به نگهبانان و حفظ نظم به بودجه خارجی وابسته هستند. به دلیل شرایط ناآرام اردوگاه، ورود به آن فقط با اسکورت محافظان مسلح مجاز است.
بیبیسی از وزارت خارجه آمریکا درخواست کرده است تا در این باره اظهار نظر کند.
این اردوگاه چه وظیفهای دارد؟
ابتدا از بخشی از اردوگاه دیدن کردیم که برای شهروندان عراق و سوریه در نظر گرفته شده است. ساکنان این بخش مردها، زنها و کودکانی هستند که بسیاری از آنها در همین اردوگاه به دنیا آمدهاند.
اهمیت این اردوگاه به خاطر این واقعیت است که بسیاری از ساکنان آن می ترسند آن را ترک کنند و به کشورشان باز گردند.
ماریا، دختر ۱۹ ساله عراقی که سراپا سیاه پوشیده و فقط چشمانش دیده میشدند، گفت که ۱۲ ساله بود که به الهول آمد.
او گفت: «پدرم زندانی است اما نمیدانم در کدام بازداشتگاه.»
وقتی از او پرسیدند که آیا میخواهد به کشورش برگردد، سرش را به علامت نفی تکان داد و اشک از چشمانش سرازیر شد. او گفت: «من از انتقامگیری میترسم.»
داعش پس از تصرف تعدادی از شهرهای سوریه و عراق، بسیاری از رهبران قبایل و بزرگان جوامع محلی را کشت. بسیاری از اعضای خانوادههای داعش میترسند که در صورت بازگشت به کشورشان، دولتشان آنها را زندانی کند یا اهالی محلی در صدد انتقامگیری از آنان باشند.
هفته گذشته مقامات کرد به تمام ۱۶۰۰۰ شهروند سوری ساکن اردوگاه اجازه بازگشت داوطلبانه به کشورشان را دادند. تعدادی از آنان تاکنون اردوگاه را ترک کردهاند.
اما بسیاری از آنها، مانند ابوابراهیم – شهروند سوری اهل حماه – میگویند که میترسند در صورت بازگشت مجازات شوند. او گفت: «من احساس امنیت نمیکنم، ترجیح می دهم فعلا اینجا بمانم.»
گفته میشود که هستههای مخفی داعش همچنان در داخل اردوگاه فعال هستند و بسیاری از ساکنان از عواقب صحبت کردن بیپرده در باره شرایط اردوگاه هراس دارند. برخی دیگر هنوز به ایدئولوژی داعش اعتقاد دارند. ترس از فرار زندانیان همیشه وجود دارد – و احتمال قطع کمکها و کاهش امکانات تامینی به کاهش این نگرانی کمکی نکرده است.
بخش ویژه شهروندان خارجی، خانوادههای اعضای غیرمنطقهای عضو داعش از ۴۰ ملیت – از جمله اروپاییها، آمریکاییها و خانوادههایی از جمهوریهای شوروی سابق- را در خود جای داده است. جهان حنا، مدیر اردوگاه، این بخش را محل اقامت خودباختهترین پیروان عقاید داعش توصیف میکند. ورود به این قسمت مستلزم خودروی زرهی و اقدامات امنیتی بیشتری است.
دیانا، مامور امنیتی کرد و راهنمای ما، توضیح داد که این بخش فقط از زنان و کودکان تشکیل شده است.
او گفت: «آنها بسیار سازمانیافته هستند. پلیس مخفی و دادگاههای مخفی خود را دارند و کسانی که قوانین داعش را نقض کنند مجازات میشوند. پسران بالای ۱۳ سال از خانوادههایشان جدا شده و به برنامههای ترک افراطگرایی اعزام میشوند.»
با زنی صحبت کردم، یک زن جوان ۲۷ ساله که سر تا پا سیاه پوشیده بود. او از اویغورهای چین بود و گفت که شوهرش در درگیری کشته شده و او را با سه فرزند تنها گذاشته است.
او گفت: «اینجا احساس امنیت بیشتری میکنم. اگر به چین برگردیم، زندانی یا کشته می شویم.»
او برای بازگرداندن پسر ۱۳ ساله اش کمک خواست. وضعیت او منعکس کننده تجربه بسیاری از زنانی است که در سنین جوانی با اعضای داعش ازدواج کردند.
سیاست اردوگاه در جدا کردن پسران از خانوادههایشان در سن ۱۳ سالگی با انتقاد گروههای حقوق بشر مواجه شده است، اما جهان حنا با اشاره به نگرانیهای امنیتی، از این روش دفاع میکند.
پسران میتوانند باعث بروز مشکلات فراوانی شوند. در گذشته، شورشهایی روی داده و بخشهایی از اردوگاه به آتش کشیده شده و هرکس که وارد اردوگاه شده مورد حمله قرار گرفته است.
هنگام مصاحبه با یک زن اهل تاجیکستان، بچهها دور ما را گرفتند.
وقتی خواستم با هایفایو یا دست دادن با آنها ارتباط برقرار کنم، به ما آب دهان انداختند، لگد زدند و سنگ پرتاب کردند. برخی با فریاد «الله اکبر» سلام تک انگشتی داعش دادند.
ژنرال مظلوم عبدی، فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه به بیبیسی گفت که درگیری در شمال سوریه – جایی که شبهنظامیان اسلامگرای مورد حمایت ترکیه حملات خود را علیه کردها تشدید کردهاند – باعث شده است منابع بیش از پیش تحت فشار قرار گیرد.
او میگوید: «هدف ترکیه حمله به کوبانی است. اگر درگیریها ادامه یابد، ما مجبور خواهیم شد نیروها را به خطوط مقدم منتقل کنیم. این امر خلأ امنیتی ایجاد خواهد کرد و ممکن است به هستههای خفته داعش فرصت دهد تا حملاتی را علیه اردوگاهها و زندانها ترتیب دهند و اعضای خانواده و نیروهای خود را از بازداشت آزاد کنند.»