در طرح صلح دونالد ترامپ برای غزه، «خط زرد» که اسرائیل اوایل این ماه تا آن عقب نشست، نخستین مرحله از سه مرحله خروج نیروهای اسرائیل است. این وضعیت، کنترل حدود ۵۳ درصد از نوار غزه را در دست اسرائیل نگه میدارد.
روزنامه اسرائیلی «یدیعوت آحارونوت» از این خط با عنوان «مرز جدید عملی غزه» یاد کرده است.
چنین اظهارنظری بیتردید خشنودی متحدان افراطی بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، را در پی خواهد داشت.
استحکامات و مرزبندیهایی که اسرائیل اکنون در امتداد این مرز ایجاد میکند، با هدف مشخصتر کردن قلمرو انجام میشود، اما در عین حال ممکن است مرز میان خواستهها و انتظارات متفاوت متحدان نتانیاهو در واشنگتن و در داخل اسرائیل را کمرنگتر کند.
اینکه نتانیاهو تا چه زمانی بتواند میان این دو دسته از انتظارات تعادل برقرار کند، تا حد زیادی به مرحله بعدی مذاکرات بستگی دارد.
مرزی که با «خط زرد» مشخص شده موقتی است، اما ادامه خروج نیروهای اسرائیلی به حل مسائل دشواری بستگی دارد که به مرحله دوم توافق دونالد ترامپ مربوط میشود؛ از جمله انتقال قدرت در غزه و روند خلع سلاح حماس.
واشنگتن بهشدت تلاش میکند تا هیچ عاملی این مرحله حساس از مذاکرات را مختل نکند. جیدی ونس، معاون رئیسجمهور آمریکا، برای ترغیب نتانیاهو به ادامه گفتوگوهای صلح به اسرائیل رفت. استیو ویتکاف و جرد کوشنر، دو تن از مذاکرهکنندگان ترامپ، نیز با نخستوزیر اسرائیل دیدار کردند.
به گزارش روزنامههای اسرائیلی، نتانیاهو از متحدان آمریکایی خود پیامی صریح دریافت کرده است که از او میخواهد «خویشتنداری کند» و آتشبس را به خطر نیندازد.
پس از آنکه اسرائیل اعلام کرد حماس با کشتن دو سرباز مفاد آتشبس را نقض کرده است، واکنش وزیر امنیت ملی افراطی نتانیاهو، درخواستی یک کلمهای بود: جنگ.
اسرائیل پیش از برقراری مجدد آتشبس، حملات هوایی شدید اما کوتاهمدتی انجام داد و سپس تاکید کرد که نیروهایش در محدوده «خط زرد» هدف حمله قرار گرفتهاند؛ تلاشی برای نشان دادن به واشنگتن که این کشور مفاد توافق را نقض نکرده است.
نتانیاهو اعلام کرده است که جنگ تا زمانی که حماس منحل نشود ادامه خواهد داشت. خلع سلاح این گروه و غیرنظامیسازی کامل غزه از جمله شروط اصلی او برای پایان درگیریها بهشمار میرود.
اما بسیاری از تحلیلگران اسرائیلی میگویند تصمیمهای اصلی درباره اقدامات نظامی اسرائیل در غزه اکنون نه در تلآویو، بلکه در واشنگتن گرفته میشود.
«خط زرد» و چالش بزرگی که مذاکرهکنندگان در مرحله دوم این توافق با آن روبهرو هستند، نشان میدهد چرا متحدان ائتلاف نتانیاهو تصمیم گرفتهاند صبر کنند و تهدید خود برای سرنگونی دولت او را فعلاً عملی نکنند.
رویای بسیاری از شهرکنشینان و برخی از وزیران افراطی این است که مرحله بعدی این روند به بنبست برسد و«خط زرد» در عمل به مرز رسمی اسرائیل تبدیل شود؛ مسیری که میتواند راه را برای ایجاد شهرکهای جدید در غزه هموار کند. شماری از تندروها حتی خواهان الحاق کامل نوار غزه به اسرائیل هستند.
اکثریت مردم اسرائیل خواهان پایان جنگ و بازگشت پیکر گروگانهای باقیمانده و سربازان خود به خانه هستند.
اما نخستوزیر اسرائیل بهعنوان سیاستمداری شناخته میشود که ترجیح میدهد تا حد ممکن و تا زمانی که میتواند همه راههای پیشرو را برای خود باز نگه دارد، و این توافق بهصورت مرحلهای با شروط مشخص طراحی شده است.
پذیرش مرحله نخست به معنای عقبنشینی به موقعیتهایی بود که همچنان بیش از نیمی از غزه را در کنترل اسرائیل نگه میدارد، و نیز موافقت با آتشبس برای بازگرداندن گروگانها به خانه.
از این مرحله به بعد، هماهنگ نگه داشتن اهداف متحدان آمریکایی و داخلی برای نتانیاهو بسیار دشوارتر خواهد شد.
نتانیاهو بارها تاکید کرده است که نقض توافق از سوی حماس، از جمله خودداری از خلع سلاح، به اسرائیل این اجازه را میدهد که جنگ را از سر بگیرد.
او اوایل ماه جاری به مردم اسرائیل گفت: «اگر این هدف از راهی آسان بهدست آید، چه بهتر؛ در غیر این صورت، از راه سخت به آن دست خواهیم یافت.»
دونالد ترامپ نیز سخنی مشابه گفته است. با این حال، واشنگتن تاکنون در برابر تاخیرها و نقضهای عملی در اجرای توافق رویکردی مداراگرانه داشته و همین امر موجب شده نتانیاهو از نظر سیاسی آزادی عمل بسیار کمتری نسبت به آنچه میخواست داشته باشد.
