نفت چگونه رهبران چین، هند و روسیه را به هم نزدیک‌تر کرده است

دیدار روز دوشنبه بین ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین و نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، نمایش نادری از همبستگی و همچنین فرصتی برای پوتین بود تا مستقیما با خریداران اصلی نفت کشورش گفت‌وگو کند.

پس از قطع روابط تجاری کشورهای غربی با روسیه به دلیل حمله به اوکراین در سال ۲۰۲۲، هند و چین مشتری نفت روسیه شدند که ارزان‌تر عرضه می‌شد.

اما حالا پکن، دهلی‌نو و مسکو روابط خود را عمیق‌تر کرده‌اند.

این سه کشور اکنون دشمن مشترکی در ایالات متحده دارند که تحریم‌هایی را علیه روسیه اعمال و تعرفه‌های سنگینی را بر واردات از شرکای تجاری خود وضع کرده است.

هند به خاطر اینکه همچنان به خرید نفت از روسیه ادامه می‌دهد، با بعضی از بالاترین تعرفه‌های وضع شده توسط دولت آمریکا مواجه شده است. چین هنوز در حال مذاکره با ایالات متحده برای دستیابی به توافقی است که از تعرفه‌های فلج‌کننده و تحریم‌های احتمالی به دلیل خرید نفت خام از روسیه جلوگیری کند

این سه در حاشیه اجلاس سازمان همکاری شانگهای در تیانجین با هم ملاقات کردند. هدف این نشست منطقه‌ای، ترویج یک جهان‌بینی جایگزین برای جهان‌بینی غرب عنوان شده است – موضوعی که تحلیلگران آن را چالشی برای نفوذ آمریکا توصیف کرده‌اند.

تحلیلگران به بی‌بی‌سی گفتند که این گردهمایی فرصتی کم‌نظیر برای این رهبران فراهم می‌کند تا در دوران عدم قطعیت‌های اقتصادی، روابط خود را تقویت کنند.

یک شاهراه حیاتی برای روسیه

روسیه این فرصت را دارد که با هند و چین، بزرگ‌ترین شرکای تجاری خود، تعاملات بیشتری برقرار کند.

پس از حمله به اوکراین که باعث قطع روابط تجاری مسکو با اکثر کشورهای غربی شد، مبادلات اقتصادی این دو کشور پرجمعیت، به تقویت اقتصاد روسیه کمک کرده‌ است.

سال گذشته، چین رکورد خرید بیش از ۱۰۰ میلیون تن نفت خام روسیه را زد که تقریباً ۲۰ درصد از کل واردات انرژی این کشور را تشکیل می‌دهد.

به همین ترتیب، صادرات نفت روسیه به هند، که تنها بخش کوچکی از واردات نفتی هند را قبل از جنگ اوکراین تشکیل می‌داد، از سال ۲۰۲۲ به حدود ۱۴۰ میلیارد دلار افزایش یافته است.

در مجموع، چین و هند خریداران بخش عمده‌ای از صادرات انرژی روسیه هستند.

روسیه حدود یک‌چهارم درآمدهای بودجه‌ای خود را از صادرات نفت و گاز تأمین می‌کند که این درآمدها هزینه جنگ این کشور را پوشش می‌دهد.

ماندار اوک، کارشناس سیاست‌گذاری عمومی، به بی‌بی‌سی گفت که جای تعجب نخواهد بود اگر مسکو برای تضمین تجارت بیشتر با هند و چین، تخفیف‌های بیشتری ارائه دهد.

پروفسور اوک، استاد دانشگاه آدلاید در استرالیا، گفت که دادن این تخفیف به ویژه برای هند ضروری است تا روسیه اطمینان حاصل کند که به دلیل فشار ایالات متحده از گسترش روابط تجاری با روسیه عقب‌نشینی نمی‌کند.

پس از آنکه روسیه به خاطر تحریم‌های غرب بخش قابل توجهی از بازار نفت خود را از دست داد، فروش نفت به هند به بهای کمتر، عاملی در کمک مالی به اقتصاد روسیه بوده در حالی‌که هند هم از نفت ارزان‌تر برخوردار شده است.

با وجود محکومیت‌های واشنگتن، هند ممکن است حتی خرید نفت خود از روسیه را افزایش دهد.

روز دوشنبه، آقای مودی در دیدار با ولادیمیر پوتین بر گسترش روابط میان دو کشور تاکید کرد و گفت که کشورهایشان «شانه به شانه هم پیش رفته‌اند.» مقامات هندی همچنین گفته‌اند که نیاز خود به منابع انرژی را از جایی تهیه خواهند کرد که «بهترین شرایط معامله» را در اختیارشان بگذارد.

پس از آنکه دولت دونالد ترامپ تعرفه اضافی ۲۵ درصدی را به عنوان مجازاتی برای خرید نفت روسیه بر واردات هند اعمال کرد، روابط دهلی و واشنگتن به پایین‌ترین سطح خود رسید. دهلی با توجه به سابقه تجارت با آمریکا، تصمیم کاخ سفید را «غیرقابل توجیه» توصیف کرد.

امتیازهایی برای نخست وزیر هند

برای آقای مودی، این رویکرد باعث بهبود وجهه او در داخل کشورش خواهد شد.

پروفسور اوک می‌گوید: «از نظر سیاسی، تقریبا به نفع آقای مودی است که ایالات متحده را نادیده بگیرد، زیرا به این ترتیب، نشان می‌دهد که هند در برابر فشارهای دولت دونالد ترامپ تسلیم نخواهد شد.»

از نظر اقتصادی نیز خرید نفت روسیه منطقی است، چرا که هند به شدت به واردات نفت از خارج وابسته است.

هند زمانی مشتری اصلی نفت خاورمیانه بود، اما پس از اعمال تحریم‌های غرب علیه روسیه پس از حمله به اوکراین در سال ۲۰۲۲، به سمت نفت ارزان‌تر روسیه روی آورد.

از آن زمان، پالایشگاه‌های هند از کاهش هزینه‌ها بهره‌مند شده‌اند چرا که نفت روسیه نسبت به گزینه‌های خاورمیانه‌ای ارزان‌تر است.

پیتر دراپر، کارشناس سیاست تجاری، می‌گوید چین هم که خرید نفت خود از روسیه را افزایش داده است، مشتاق خواهد بود که با حضور در گردهمایی رهبران سه کشور در این نشست، منافع خود در بخش انرژی را حفظ کند.

روز سه‌شنبه، شرکت‌های گاز روسیه و چین توافق کردند که روسیه عرضه گاز به این کشور آسیایی را افزایش دهند.

اما پروفسور دراپر معتقد است که ممکن است روسیه همان تخفیفی را که به هند داده است به چین ندهد به خصوص اگر آقای پوتین فروش بیشتری به هند داشته باشد.

صحنه نمایش برای چین

پروفسور دراپر می‌گوید: «فراتر از مباحث تجاری، شاید هدف اصلی چین در اجلاس سازمان همکاری شانگهای به ویژه پس از اقدامات سیاسی اخیر ترامپ، این باشد که نشان دهد می‌تواند جایگزین قدرتمندی برای ایالات متحده محسوب شود.»

در این مجمع، چین در کنار کشورهایی مانند پاکستان، میانمار و سریلانکا که همگی از تعرفه‌های ترامپ آسیب دیده‌اند، قرار گرفت.

پروفسور دراپر با اشاره به مفهوم نظامی که در آن قدرت بین چند بازیگر اصلی تقسیم شده است، گفت که چین مدت‌هاست که خواهان ترویج نظم جهانی «چندقطبی» است.

پروفسور اوک گفت: «این نشست سه کشوری را گرد هم آورده است که روابط اقتصادی‌شان همواره تحت تأثیر تنش‌های ژئوپلیتیکی بوده است.»

وی گفت، اما در مواجهه با مخاطرات اقتصادی ناشی از تعرفه‌های ایالات متحده، این کشورها «انگیزه اقتصادی قوی دارند که دست در دست یکدیگر بگذارند.»