سرنوشت جنگ اوکراین «در مسکو، کی‌یف، واشنگتن، بروکسل و تهران تعیین می‌شود»

چشم‌انداز پایان جنگ در اوکراین همچنان تیره و تار باقی می‌ماند. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در مقایسه با همین زمان در سال گذشته قدرتمندتر شده است. اما بیش از آن که از نظر نظامی تقویت شده باشد، از نظر سیاسی قوی‌تر شده است.

وضعیت جبهه‌های نبرد نامشخص است. به نظر می‌رسد که تهاجم زمستانی اوکراین اخیرا متوقف شده است. اما از طرف روس‌ها هم پیشرفت قابل توجهی دیده نمی‌شود. نتیجه جنگ بیش از هر چیز به تصمیم‌های سیاسی بستگی دارد که کیلومترها دورتر از میدان نبرد، در واشنگتن و بروکسل گرفته می‌شود.

نمایش تاثیرگذار همبستگی غرب با اوکراین در سال ۲۰۲۲، در طول سال بعد از آن هم ادامه پیدا کرد، اما اکنون نشانه‌هایی از شک و تردید در میان متحدان کی‌یف دیده می‌شود.

بسته کمک‌های دفاعی آمریکا به اوکراین، گروگان وضعیتی است که جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا آن را به درستی «سیاست‌های تنگ‌نظرانه» در واشنگتن توصیف کرده است. به نظر می‌آید آینده کمک‌های اقتصادی اتحادیه اروپا به اوکراین هم به موضع‌گیری‌ ناسازگار مجارستان بستگی دارد.

تردید در پایتخت‌های غربی پوتین را جسورتر کرده است. سخنرانی‌های اخیر او و عرض اندام‌هایی که می‌کند، نشان می‌دهد تا جایی که به او مربوط می‌شود، روسیه فعلا قصد تمام کردن جنگ را ندارد.

اما آیا غرب توان و تحمل ادامه مخالفت با او و هر آنچه را که او نمایندگی می‌کند، دارد؟

تصمیم اتحادیه اروپا برای آغاز مذاکرات عضویت اوکراین و مولداوی، تنها یک تصمیم نمادین نیست. این اقدام به صورت ضمنی به معنای ادامه حمایت از کی‌یف است، چون پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا در صورت پیروزی تمام‌عیار روسیه در جنگ، بی‌معنا خواهد بود.

در واشنگتن تغییر مسیر جدی سیاسی چندان محتمل به نظر نمی‌رسد.

هر چند که با بالا رفتن محبوبیت دونالد ترامپ در نظرسنجی‌های انتخابات ریاست جمهوری، پیش‌بینی آینده‌ای ناخوشایند برای کمک‌های آمریکا به اوکراین دور از ذهن به نظر نمی‌آید، اما باید به خاطر داشت که رئیس جمهور سابق با وجود همه حرف‌ها و موضع‌گیری‌های جنجالی‌اش، در نهایت آمریکا را از ناتو خارج نکرد. او دست تنها قادر نخواهد بود که شراکت و اتحاد ۷۵ ساله آمریکا با کشورهای آن سوی اقیانوس اطلس را دچار تحولی انقلابی کند.

البته این طور نیست که شکاف‌های اخیر در اردوگاه غرب بی‌اهمیت باشد. برای غرب، و به تبع آن برای اوکراین، ۲۰۲۴ سال سخت‌تری خواهد بود.

برای کشورهای دموکراتیک، حمایت دراز مدت از جنگ همواره دشوارتر و پیچیده‌تر از کشورهای خودکامه‌ای بوده که نیازی به پاسخگویی نمی‌بینند.

جنگ به احتمال زیاد تا پایان سال ۲۰۲۴ همچنان ادامه خواهد داشت، اما نمی‌تواند برای همیشه ادامه پیدا کند.

تردید غرب روسیه را جسورتر کرده و در غیاب اتفاقاتی مانند یک کودتا یا مشکل جدی جسمانی برای پوتین که به مرگ او منجر شود، تنها آینده قابل پیش‌بینی مذاکره بر سر توافقی خواهد بود که در حال حاضر هر دو طرف آن را رد می‌کنند.

مایکل کلارک، مدیر کل سابق موسسه رویال یونایتد سرویسز

تهاجم روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ بار دیگر جنگی بزرگ را به قاره اروپا بازگرداند. روندی که این جنگ در سال ۲۰۲۳ طی کرد، نشانگر این واقعیت بود که شیوه‌های جنگی صنعتی دوباره به میدان بازگشته است.

این شیوه‌های جنگی بخش‌ها یا در مواردی تمام اقتصاد کشورها را به سوی تولید تجهیزات و نیازهای جنگی سوق می‌دهد و این کار را در اولویت قرار می‌دهد. بودجه دفاعی روسیه نسبت به سال ۲۰۲۱ سه برابر شده و حدود ۳۰ درصد مخارج دولت در سال آینده را در بر می‌گیرد.

این واقعیت نشان می‌دهد که جنگ اوکراین از هر جنگ و اتفاق بزرگی که از اواسط قرن بیستم در قاره اروپا رخ داده، طولانی‌تر و دردناک‌تر خواهد بود. سال آینده نشان خواهد داد که روسیه با تامین‌کنندگان تسلیحاتی‌اش در ایران و کره شمالی، و اوکراین با حامیانش غربی‌اش، می‌توانند و آماده‌اند که خواسته‌های سیری‌ناپذیر جنگ صنعتی را برآورده کنند.

اشتباه خواهد بود اگر بگوییم که جنگ در خطوط مقدم اوکراین کاملا به حالت تعلیق درآمده است، اما هر دو طرف در حال جنگیدن برای متوقف کردن طرف مقابل هستند، تا بتوانند در این فرصت ابتکارهای استراتژیک در پیش بگیرند.

نیروهای روسیه احتمالا در تمام طول خط مقدم فشار وارد خواهند کرد تا دست کم از حفظ و نگهداری کل منطقه دونباس مطمئن شود. اوکراین احتمالا تلاش خواهد کرد از موفقیتی که در به دست گرفتن کنترل دوباره بخش‌های غربی دریای سیاه و دالان تجاری مهم بسفر ایجاد کرده، نهایت استفاده را بکند.

و کی‌یف احتمالا باز هم تلاش خواهد کرد که برای ایجاد اختلال در صفوف مهاجمان روسی، غافلگیری‌های نظامی بیشتری علیه آنها ترتیب دهد.

اما اساسا به نظر می‌رسد سال ۲۰۲۴ سال تثبیت موقعیت برای دو طرف باشد، هم برای کی‌یف و هم برای مسکو.

روسیه تجهیزات و نیروهای آموزش‌دیده کافی را برای این که دست کم تا بهار سال ۲۰۲۵ بتواند یک حمله استراتژیک علیه اوکراین انجام دهد، ندارد.

در آن سو اوکراین برای سرپا ماندن در جنگ در طول سال آینده میلادی به کمک‌های مالی و نظامی غرب نیاز دارد،‌ در حالی که هم‌زمان از نقاط قوت و ظرفیت‌های داخلی خود استفاده خواهد کرد تا حملاتی را با هدف آزادسازی بخش‌هایی از مناطق اشغال‌شده علیه روسیه انجام دهد.

شیوه جنگی صنعتی در واقع نبردی میان جوامع است. آنچه در میدان جنگ رخ می‌دهد در نهایت، تنها عارضه و نشانی از آن نبرد است.

روند وقایع نظامی سال ۲۰۲۴ بیش از آن که در آودیئیفکا، کراماتورسک یا هر کدام از خطوط مقدم دیگر جنگ رقم بخورد، در مسکو،‌ کی‌يف، واشنگتن، بروکسل، پکن، تهران و پیونگ یانگ مشخص خواهد شد.

اوکراین روسیه را در اطراف شبه جزیره کریمه تحت فشار می‌گذارد

بن هاجز، فرمانده کل سابق ارتش آمریکا در حوزه اروپا

روسیه فاقد توان و عزمی قاطع برای رخنه کردن در خطوط دفاعی اوکراین است و هر آنچه در توانش باشد برای حفظ مناطقی به کار خواهد برد که تا الان اشغال کرده است. مسکو تلاش خواهد کرد خطوط دفاعی خود را تقویت کند با این امید که غرب عزم و اراده خود برای ادامه حمایت از اوکراین را از دست بدهد.

اما اوکراین هم بیکار نمی‌نشیند. این کشور برای بقای خود می‌جنگد و می‌داند که اگر دست از تلاش بردارند، روسیه چه بر سرش خواهد آورد. در حال حاضر کشورهای اروپایی بیشتری درباره نیاز به افزایش کمک‌ها به اوکراین صحبت می‌کنند چون از تضعیف اراده سیاسی آمریکا در این زمینه نگران هستند.

اما من انتظار دارم که اوایل سال جدید آمریکا اراده استراتژیک خود را دوباره به دست بیاورد و بسته کمک‌هایی را که تصویب آن در ماه دسامبر در کنگره به تعویق افتاده بود، تایید کند.

به همین فکر می‌کنم که اوکراین در ماه‌های آینده و هم‌زمان با آماده شدن برای این که ابتکار عمل جنگ را به دست بگیرد، این اقدامات را انجام خواهد داد:

تا اوایل تابستان آینده اوکراین خواهد توانست استفاده از جنگنده‌های اف-۱۶ ساخت آمریکا را برای اولین بار آغاز کند و امیدوار است که با این کار توان خود برای مقابله با هواپیماهای روسیه را افزایش دهد و سیستم پدافند هوایی خود را هم تقویت کند.

مهم‌ترین بخش استراتژیک اوکراین که همچنان در اشغال روسیه است، شبه جزیره کریمه است که ما آن را به عنوان یک «منطقه تعیین‌کننده» توصیف می‌کنیم.

اوکراین هر آنچه در توانش باشد انجام خواهد داد تا فشار به روسیه را در این منطقه افزایش دهد و وضعیت را برای نیروی دریایی روسیه در سواستوپول، استفاده آنها از پایگاه‌های هوایی منطقه و پایگاه لجستیک آنها در جانکوی دشوار کند.

عملکرد نیروهای اوکراین همین الان هم چنین برداشتی را تایید می‌کند. آنها تنها با سه موشک کروز «سایه توفان» ساخت بریتانیا، فرماندهی ناوگان روسیه در دریای سیاه را مجبور به عقب‌نشینی یک سوم از کل این ناوگان از سواستوپول کردند.

البته که اوکراینی‌ها منابع نامحدودی در اختیار ندارند، به ویژه از نظر مهمات توپخانه‌ای و تسلیحات دوربرد هدایت‌پذیر.

اما نیروهای روسیه وضعیت بدتری دارند. جنگ، آزمون اراده‌ها و آزمون تدارکات و پشتیبانی است. سیستم تدارکاتی روسیه شکننده است و از سوی اوکراین تحت فشار دائمی قرار گرفته است.